Zoekresultaten

DE FABRIEKSMODELLEN Het getrokken materieel van fabrikant L.G.B. zal in najaar/winter van 2022 en het voorjaar van 2023 worden vervangen door zelfbouw rijtuigen uit de werkplaats, waaronder de M.B.S. AB 1 en AB 7. Dit zelfbouw materieel is nauwkeuriger op schaal en past dan uitstekend bij het al dienst doende zelfbouw-materieel. Het bouwen van bijbehorende rijtuigen staat al heel lang op de agenda, maar zal nu makkelijker gaan met de toegepaste materialen en bouwwijze. Het lag in de bedoeling om een aantal R.T.M. rijtuigen toe te voegen, van deze opvatting is de directie teruggekomen. Zeker nu de bouw van een tweede tramstel is aangekondigd (25 maart 2023). Na de verkoop van deze fabrieksrijtuigen, zal deze rubriek worden opgeheven. De bouwverslagen worden geplaatst in de rubriek 'Bouwverslagen van materieel' . R.T.M. B 1526 Eén van de eerste aangeschafte rijtuigen was de R.T.M. B 1526. Geïmporteerd uit Duitsland en samengesteld uit twee aangepaste L.G.B. Toytrain wagens met aan een zijde een open balcon. Van deze rijtuigjes werd de blinde zijde weggenomen en de twee helften tegen elkaar gelijmd en op een verlengd frame met draaistellen gemonteerd. In die hoedanigheid heeft het geen dienst gedaan, tot er een derde Toytrain wagen met 2 ramen als sectie tussen de beide kopeinden werd gelijmd. Het rijtuig telt nu 8 ramen en de open balcons zijn sinds kort ook gesloten uitgevoerd, zodat er een volwaardig rijtuig is ontstaan. De B 1526 heeft nog geen binnenverlichting, maar is hierop wel voorbereid. Op de grote foto de R.T.M. B 1526 als eindresultaat, als inzet de drie gedaanten van de voorgaande stadia van dit rijtuig. ​ De R.T.M. B 1526 blijft voorlopig nog in dienst, maar wordt verkocht indien overbodig. ​ ​ R.T.M. A 1301 (ex Rh.B. As 1161) Het tweede (salon) rijtuig is een standaard L.G.B. rijtuig (33521) ex- Rhäthische Bahn As 1161 en doet gewijzigd dienst. Dit rijtuig is fictief overgenomen en heeft het nummer R.T.M. A 1301 gekregen. Het zal te zijner tijd worden vervangen door M.B.S. AB 1, waarna het 2e-hands zal worden verkocht. R.T.M. B 1306 (ex Rh.B. B 2224) Het derde rijtuig is ook een standaard L.G.B. rijtuig (32522) ex-Rhäthische Bahn B 2224 en doet gewijzigd dienst. Dit rijtuig is fictief overgenomen, heeft het nummer R.T.M. B 1306 gekregen en wordt te zijner tijd vervangen de M.B.S. AB 7. Dit rijtuig zal dan 2e-hands worden verkocht. ​ ​ Startpagina Naar boven

Let op: deze pagina wordt tijdens de bouw van de rijtuigen telkens bijgewerkt Bouwverslag van M.B.S. AB 1 en AB 7 Met de bouw van Maas Buurt Spoorweg mij. rijtuigen AB 1 en AB 7 is op 17 september 2021 gestart. Er lagen nog profielen voor beide frames op voorraad. Het ligt in de bedoeling om een aanvulling van twee rijtuigen te kunnen vormen op tramstel D III. Een voorbeeld hiervan is de onderstaande afbeelding, waarbij de D III met twee extra rijtuigen op 1 juli 1940 onderweg is van Nijmegen naar Gennep, ter hoogte van het Molenaarshuis en kort voor de halte in Molenhoek (dit pand bestaat nog steeds en de tramhalte is nu bushalte). Foto: W.D.J. Cramer (archief N.V.B.S.) ​ ​ Een kopie van de originele tekening van M.B.S. AB 12, AB 13 en AB 14 is gebruikt voor de bouw van beide rijtuigen en waar nodig in maatvoering aangepast, de rijtuigen AB 1 - 10 waren in werkelijkheid 20 cm korter (in model is dit 8,9 mm), in model zullen de AB 1 en de AB 7 gelijk zijn aan de AB 14. ​ 17 september 2021, ​ De beide frames van de M.B.S. rijtuigen, hier al gedefinieerd als AB 1 en AB 7, zijn op lengte gemaakt voor constructie. Het bouwen van beide rijtuigen zal tegelijkertijd en op dezelfde wijze gebeuren als de bouw van de AB 14. Van de AB 7 zal een van de twee lange profielen uit twee aan elkaar gelaste delen bestaan, dit maakt voor het rijtuig zelf, de stijfheid van het frame en het eindresultaat niets uit en zal niet zichtbaar zijn. ​ ​ 18 september 2021 Het tweede frame deel van de AB 7 is aan elkaar gelast. Twee van deze gelijke framedelen vormen dan samen weer het frame. ​ De beide gelijke framedelen Beide framedelen zijn samengesteld tot één frame, in dit geval dat van de AB 7. Voor de AB 1 is uiteraard dezelfde procedure toegepast. Links in het midden van het frame is het koppelstuk van de twee stukken profiel te zien. Op het dak van de AB 14 liggen de frame profielen klaar voor de AB 1... 19 september 2021 De frames van de AB 1 (links), de AB 7 (midden) en de voltooide AB 14 (rechts) naast elkaar in de werkplaats. De AB 1 en AB 7 staan op hun (nog niet aangepaste) draaistellen met tijdelijke assen. Net als bij standaard L.G.B. rijtuigen, hebben deze rijtuigen de koppelingen aan de draaistellen gemonteerd, niet aan het frame. Bij de AB 14 zijn de koppelingen wel aan de wagenbak gefixeerd, maar dit heeft tot op heden nog geen problemen opgeleverd. Dan blijft de regel dat de minimale boogstraal van het spoor 1000 mm moet zijn, dit is een bewuste keuze geweest. Bogen kleiner dan dit zullen onherroepelijk ontsporingen tot gevolg hebben. Beide rijtuigen krijgen t.z.t. ook gelagerde assen met stroomafname. De volgende stap is het aanbrengen van het stoot- en trekwerk, de lichtgasreservoirs, de extra gewichten, de opstaptreden, de vele framesteunen van de bakken en de frame ondersteuningen. Hiervoor zijn de benodigde onderdelen besteld en het wachten is nu op de levering ervan... ​ 22 september 2021 ​ Van beide frames zijn de gewichten (+/- 300 gram elk) gefixeerd om de goede loopeigenschappen te waarborgen. Omdat de rijtuigen een houten opbouw krijgen, is het eigen gewicht niet toereikend. Ook zijn de draaistelkommen en de taatsen aangebracht en de gelagerde assen besteld. Eén set gelagerde assen, benodigd voor één enkel draaistel, kost €44,90... Voor twee rijtuigen is dit dus 4x, maar dan zijn de loopeigenschappen meer dan uitstekend. De draaistellen zijn inmiddels aangepast (de bussen voor de stroomafname stiften zijn verwijderd) en de koppelingen zijn aangebracht. 16 oktober 2021 De beide frames in een volgend stadium, waarbij het frame van de AB 7 nu alle kleine details gesoldeerd heeft. Voor de AB 1 zal dat vandaag gebeuren, waarna de volgende stap het aanbrengen van de vloerplaten volgt. Voortijds zullen beide frames eerst zwart geschilderd worden. Deze nieuwe methode pas ik voor het eerst toe, zodat het houtwerk van de bakken geen zwarte verfvegen krijgt, wat nadien moeilijk te verwijderen is. Ook hebben beide rijtuigen hun definitieve gelagerde assen, zoals eerder aangegeven. Per draaistel krijgt elke as een connector die weer op een print wordt gekoppeld, zodat voor onderhoud niets los gesoldeerd hoeft te worden. De bufferplaten worden binnen afzienbare tijd gemonteerd, maar voor het schilderen (de bufferhulzen zijn nog niet op maat gemaakt). ​ 17 oktober 2021 M.B.S. AB 7 is met de montage van de opstaptreden en framesteunen als eerste gereed voor verdere afbouw. Op de lichtgastank en de bufferplaten na (deze zijn in bestelling) kan begonnen worden met de bovenbouw. De M.B.S. AB 1 volgt spoedig... Achter de AB 7 staat de EL 104. ​ 21 oktober 2021 Detailfoto van de electrische installatie onder de wagenvloer van de M.B.S. AB 1. De printplaat bevat eigenlijk alleen maar doorverbindingen en twee connectors (links aan de printplaat), waaraan beide stroomafnemende assen worden aangesloten. Blauw is Rail +, Grijs Rail -, Rood verlichting + en Zwart verlichting -. Voor dit principe is gekozen om het onderhoud te vereenvoudigen, beide rijtuigen zijn gelijk hierin. ​ ​ 21 oktober 2021 M.B.S. AB 1 ligt ondersteboven en de M.B.S. AB 7 staat erachter, gereed voor de bovenbouw. Beide frames zijn al zwart geschilderd. Achter de AB 7 staat nog de EL 104. ​ 24 oktober 2021 Uittekenen en uitsnijden van de (binnen)zijwanden en tussenschotten van de AB 1. Aan de zes tussenschotten worden nog de buitenste twee eindschotten toegevoegd in teak. Deze eindschotten zijn zichtbaar op de balcons. Alle tussen schuifdeuren zullen gesloten worden uitgevoerd, het is zinloos om deze beweegbaar te maken, zeker als het dak permanent zal worden verlijmd met de wagenbak. Ook de balcon schuifdeuren naar buiten zullen worden gefixeerd. ​ 30 oktober 2021 Van de AB 1 zijn reeds de wanden gemonteerd, ernaast de nog lege AB 7. De constructie is gelijk aan de AB 14 (schuin erachter), waarbij duidelijk deze wijze van bouwen zichtbaar is. Eerst de binnenwanden en tussenschotten, dan tegen de binnenwanden de ruitplaten (dit geeft de bak de stevigheid) en als laatste de teakhouten buitenzijde (van binnen naar buiten-principe). Van de AB 7 liggen deze binnenwanden en ruitplaten al klaar, de tussenschotten moeten nog gesneden worden. De deze week geleverde nazending van een eerdere order voor profielen, gaf de gelegenheid om ook de bufferplaten op beide rijtuigen te monteren. De benodigde geprofileerde houten platen voor de bankjes is ook geleverd, zodat ook deze kunnen worden gemaakt. Voor de AB 14 is één extra dubbel bankje gemaakt, deze komt in een van beide rijtuigen (deze ligt met orderformulier op het dak van de EL 104). ​ 21 januari 2022 Na de voltooiing van B.S.M. 10 pakken we de draad op voor deze twee M.B.S. rijtuigen. Van de AB 1 was de opbouw 2 mm te hoog, dus kon alles weer van het chassis gedemonteerd worden, om deze aanpassing door te voeren. Tijdens deze demontage verloor het chassis alle opstaptreden, deze zullen opnieuw moeten worden vervaardigd en aangebracht worden. Nu de werkplaats de beschikking heeft over betere bewerkingsmachines, zal het bouwproces ook iets sneller verlopen. ​ 30 april 2022 Door de verhuizing is al het werk aan beide rijtuigen stil komen te liggen. Nu de werkplaats weer is opgebouwd en ingericht kan het werk worden hervat. Eerst zullen van de AB 7 de opstaptreden moeten worden vervangen, daar deze zijn gesneuveld met het verlagen in hoogte van de opbouw. ​ ​ 4 maart 2023 Na ruim 11 maanden heeft de werkplaats de werkzaamheden aan de AB 1 en AB 7 hervat. Beide rijtuigen hebben voorrang gekregen op elk ander werk of project. ​ 6 maart 2023 Van de AB 7 zijn de tussenwanden met schuifdeuren geplaatst, de kopwanden volgen spoedig, evenals de zijwanden. Hierna kan worden begonnen met de buitenbekleding van teak. ​ 8 maart 2023 De zijwand van de AB 1 wordt bekleedt met de verticale schroten, elk 47x5x1mm in afmeting. De andere zijde is inmiddels gereed. Bovenlangs de afwerkingslat van 1,5mm dik die over de gehele lengte de overgang afdekt tussen de raampartij en het dak. ​ 8 maart 2023 Aan de andere zijde zit de overgangslat tussen raampartij en dak tussen de lijmklemmen. De AB 1 is nu zover gevorderd, dat de balcons gebouwd kunnen worden. Maar eerst moet de AB 7 worden voorzien van deze verticale schroten.... ​ 9 maart 2023 Detail opname van de zijwand van de AB 7 waarbij goed zichtbaar de doorzichtige lexaanplaat als dragend deel de wagenbak vorm geeft. De verticale schroten aan de buitenzijde en het triplex aan de binnenzijde dienen alleen ter decoratie. Deze constructie voldoet prima en geeft op deze wijze de mogelijkheid juist dat type rijtuigen te bouwen, dat meestal door de complexe bouwwijze, links gelaten wordt. Ook de Metallurgique-rijtuigen van bijvoorbeeld de R.T.M. kunnen prima op deze wijze gebouwd worden. ​ 12 maart 2023 'n Saaie regenachtige zondagmiddag is prima te benutten voor het nodige zaagwerk om de vele zitplaatsen te maken voor de AB 1 en AB 7. ​ 12 maart 2023 Van rijtuig AB 7 zijn deels al de banken geplaatst in de 2e klasse, de rest ligt klaar. Hierna ondergaat de AB 1 dezelfde procedure. ​ 14 maart 2023 Beide rijtuigen hebben nu hun interieur gekregen. De vloer van het 2e-klasse compartiment van de AB 1 is iets groener dan van de AB 7. De volgende stap is de bouw van 4 balcons. Links de AB 1, rechts de AB 7. ​ 16 maart 2023 De opbouw van één der balcons van de AB 1. Het prominent zichtbare blok hout boven de deuropening is de overbrugging van de schuifdeur naar de dakrand. Het vaste deel naast de schuifdeur is al verlijmd, de schuifdeur zelf staat onbewerkt tegen de tussendeur naar het 2e klasse compartiment. ​ 19 maart 2023 M.B.S. rijtuig AB 1 heeft inmiddels één dicht balcon. Om een indruk te krijgen van de rijtuignummers, is het nummer reeds aangebracht. Deze letters zijn met de hand geschilderd, omdat de printer geen witte letters afdrukt (helaas). Omdat de nummering definitief is, wordt het nummer rechtstreeks op het kale hout geschilderd. Bij het aflakken zal het onder de blanke lak beschermd zijn. ​ Wat de blanke lak voor invloed heeft op blank teakhout, is hier goed te zien 19 maart 2023 Er moet nog genoeg aan het rijtuig gebeuren, maar om het hout te beschermen tegen verkleuring door UV-licht en lak- en lijmbeschadigingen is het alvast deels in de eerste laklaag gezet. Ook zijn aan beide zijden de maatschappijnaamborden aangebracht, verlijmd op het blanke hout. ​ 22 maart 2023 De AB 1 nog zonder dak en in de eerste laklaag is tijdelijk tussen ander M.B.S. materieel gezet, teneinde ruimte te maken in de werkplaats voor de verdere afbouw van de AB 7. Tot het moment dat de AB 7 net zover is als de AB 1 op de foto, worden van beide rijtuigen de daken geplaatst waarna de tweede laklaag erop gaat. Als dat is voltooid volgt de oplevering... ​ 19 maart 2023 Er moet nog genoeg aan het rijtuig gebeuren, maar om het hout te beschermen van beschadiging door UV-licht en lak- en lijmbeschadigingen is het alvast deels in de eerste laklaag gezet. Ook zijn aan beide zijden de maatschappijnaamborden aangebracht, verlijmd om het blanke hout. ​ Startpagina Naar boven

Nieuws en wijzigingen Op deze pagina verschijnen de meldingen over wijzigingen op de site het laatste nieuws staat bovenaan, het oudste onder . 25-03-2023 De rijtuigen A1301 en B1306 staan beide te koop. Dit zijn de LGB 33521 RhB salonwagen en de LGB 32524 personenrijtuig. ​ Gezien de ontwikkelingen van het M.B.S. materieel, dit worden er steeds meer, het laatste (reserve) motorblok in de werkplaats en het compleet maken van de EL101 - 106 serie, overweegt de directie om tramstel D I of D II te bouwen. Beide tramstellen waren technisch aan elkaar gelijk, in leeftijd was de D I elf maanden ouder dan de D II. Meer nieuws hierover volgt t.z.t. ​ Ook rijtuig B1526 (dit is een zelfbouw rijtuig gebaseerd op een R.T.M. rijtuig) gaat naar alle waarschijnlijkheid in de verkoop. evenals gesloten stukgoedwagen R.T.M. 296. ​ 19-03-2023 De indeling van de website en de menubalk op de startsite is licht gewijzigd, dit om de rubrieken onder de juiste hoofdstukken te kunnen indelen. Deze wijziging is ook om administratieve reden. 06-03-2023 Gesloten goederenwagen M.B.S. 276 is toegevoegd aan het materieelbestand. Hiervoor is B.S.M. 42 is uit het materieelbestand afgevoerd. Deze wijziging is om administratieve reden. 04-03-2023 De werkplaats heeft de werkzaamheden aan de rijtuigen AB 1 en AB 7 hervat na ruim 11 maanden. Dit project heeft voorrang gekregen op alle andere werken en/of projecten van de werkplaats. 27-02-2023 Motorwagen R.T.M. M 67 krijgt een geheel nieuwe opbouw, met hergebruik van afkomende zaken. De kast van de motorwagen is niet recht meer, ook niet na het vervangen van het oude aluminium frame en de profielenmaat 3x3mm is verouderd en wordt gewijzigd in 2½ x 2½mm conform alle andere houten motorwagens. Daarnaast wordt al het houtwerk vervangen, het oude is optisch versleten en is niet meer representatief door onder andere een te grove plankmaat. Beide roosters van de motorkamer en beide rolluiken van de bagageruimte worden uitgevoerd in messing, in plaats van de huidige kunststof versies. De electrische installatie blijft ongewijzigd, deze is in juli 2022 reeds vervangen. Ook het frame en de kast (lees: staande profielen en kroonlijst) worden vervangen, het frame (in juli 2022 vervangen maar iets te lang) wordt iets ingekort van 448mm naar 444mm. De aanvang van dit project zal te zijner tijd opnieuw worden aangekondigd. 18-02-2023 Over de ontstaansgeschiedenis van de M.B.S. / R.T.M. motorwagens is een uitgebreid artikel toegevoegd. Hierin wordt de ombouw en geschiedenis van de M.B.S. serie EL 101 - 106 post-bagagewagens bij de M.B.S. tot motorwagens bij de R.T.M. beschreven, met vele foto's. 16-02-2023 Motorloc M.B.S. EL 103 D IV is vernummerd naar M.B.S. EL 102 D V. De directie kwam tot dit besluit vanwege het feit dat de R.T.M. M 67 in wezen de M.B.S. EL 103 D IV is. Technisch waren de D IV en de D V aan elkaar gelijk, doch om beter te kunnen tonen wat de verschillende stadia waren van post-bagagewagen tot motorwagen, is de nummering van EL 101, EL 103, EL 103 en EL 104 nu gewijzigd in EL 101, EL 102, EL 103 en EL 104. Het enige duplicaat in het materieelbestand is nu de M.B.S. EL 104 D III en de R.T.M. M 1806 'Bergeend', dit waren een en dezelfde motorwagen, verbouwd uit de M.B.S. EL 104 in 1936 en 1953/1954. Dit blijft gehandhaafd, omdat het verschil tussen beiden te groot is en de M 1806 'Bergeend' ouder is. Over de ontstaansgeschiedenis van de serie EL 101 - 106 is een uitgebreid artikel geschreven. 11-02-2023 De benodigde materialen voor o.a. M.B.S. 45 'Venlo' zijn inmiddels geleverd, zodat de werkplaats is gestart met de bouw. De bouw is hier te volgen. 27-01-2023 De huidige collectie historisch M.B.S. tram-materieel zal worden uitgebreid met stoomtramloc M.B.S. 45, gebouwd in 1913 door Aktien Gesellschaft Hohenzollern Lokomotivbau Düsseldorf-Grafenberg. De loc had fabrieksnummer 3046 en had de zgn. 'Caledonian Blue' blauwe kleur afgezet met zwart-rode biezen, gelijk aan het kleurenschema van de Noord-Brabant Duitsche Spoorweg, waar deze ook voor groot herstel in onderhoud was. Loc 45 komt uit de M.B.S. serie 40-45 die in 1913 bij aanvang van de exploitatie werden geleverd en droeg de naam 'Venlo'. De eerste zes machines uit 1913 hadden aanvankelijk geen middenramen op de kopwanden, deze werden tussen 1913 en 1914 alsnog ingebouwd ter verbetering van het zicht op de trambaan voor de machinist. In 1920 kregen de 40-45 grotere waterbakken ingebouwd en werden 2 gelijke machines geleverd met de nummers 46 en 47, deze twee machines kregen de midden ramen af fabriek mee. Alle machines waren uitgerust met een voedingswater voorverwarmer, een Knorr voedingspomp en een oververhitter systeem Verhoop. Serie 40-47 sloot aan bij de locomotiefnummering van de N.B.D.S, waarvan 39 het hoogste nummer was. ​ Een overzicht van deze serie tramlocomotieven: 40 'Nijmegen' 3041 1913 41 'Plasmolen' 3042 1913 42 'Gennep' 3043 1913 43 'Bergen' 3044 1913 44 'Arcen' 3045 1913 45 'Venlo' 3046 1913 46 'Mook' 4079 1920 47 'Velden' 4080 1920 ​ Voor de technici de technische gegevens van deze machines: Lengte over de buffers 5250mm Lengte zonder buffers 4300mm Breedte 2200mm Hoogte 3250mm Radstand 1800mm Wieldiameter 840mm Gewicht 19 ton ​ Deze uitzonderlijk sterke loc's hebben tussen 1913 en 1944 uitstekend hun werk gedaan. Ze konden bij een snelheid van 40 km/h een treingewicht trekken van 200 ton Na de invoering van de diesel-elektrische tractie in 1934, werden stelselmatig de stoomloc's buiten dienst genomen tot na de levering van motorwagen D V in 1938, waarna er twee loc's als reserve stonden, de rest kwam voor sloop in aanmerking. Na de uitbraak van WO2 in 1940 werd door de Duitsers de levering van oliebrandstoffen stop gezet en was alleen nog op rantsoen voorradig. Motorwagens D I, D II en D III werden alle tussen 1941 en 1943 door Imbert omgebouwd om op houtgas te kunnen rijden, D IV en D V werden beneden maaiveld en buiten schootsveld opgeslagen. De serie 40-47 werd 'van stal gehaald' en zo goed en kwaad als mogelijk weer in dienst gesteld, maar het waren lang niet meer de keurig nette en verzorgde machines van vóór de oorlog door het gebrekkige onderhoud. Ingenieur De Pater maakte in oktober 1945 de balans op van de staat waarin de machines werden aangetroffen, loc 45 stond toen zwaar beschadigd in Venlo... Uiteindelijk bleek loc 45 en loc 47 onherstelbaar beschadigd door oorlogsgeweld en bleven de wrakken nog tot half 1947 liggen, waarna beide machines ter plekke zijn gesloopt. De precieze startdatum van de bouw is nog niet vastgesteld, maar wordt t.z.t. aangegeven. Het wachten is op de materialen en onderdelen. Wordt vervolgd. 10-01-2023 Door een uitvoeringsfout van de provider is de M.B.S.-website enige tijd uit de lucht geweest. Deze fout is gelukkig hersteld, zodat U de ontwikkelingen van de M.B.S. weer ongestoord kunt volgen. 20-12-2022 Waarschijnlijk vraagt U zich af waarom het stil is in de M.B.S. werkplaats... Ik kan U geruststellen met de gedachte dat het gelukkig ontbreekt aan een beetje inspiratie mijnerzijds, daarnaast heeft het personeel vroegtijdig verlof gekregen. Natuurlijk kunnen we onverdroten door blijven gaan met deze prachtige hobby, maar er is (gelukkig) meer dan dat. Er komt een (Kerst) vakantie periode aan van maar liefst twee weken, waarin de spreekwoordelijke draad weer zal worden opgepakt. Vanuit de M.B.S. werkplaats in Arnhem wenst de gehele directie U een gezegende Kerst en een voorspoedig 2023. Tot volgend jaar! 11-11-2022 Het G.T.N. (Nijmeegs) tramstel emw 9 + ahr 107 wordt omgebouwd naar een G.E.T.A. (Arnhems) tramstel. Reden hiervoor is dat het casco voor de G.T.N. emw 32 (nog steeds) wacht op afbouw en bij voltooiing er twee Nijmeegse trams bestaan. De wagennummers zijn wederom fictief en opvolgend aan het toenmalige grootbedrijf. Voor de motorwagen wordt dit G.E.T.A. emw 22 en het aanhangrijtuig G.E.T.A. ahr 51. De motorwagen zal de karakteristieke Arnhemse schuine voorruiten en klapdeuren krijgen. 10-11-2022 De B.S.M. motorwagen heeft een forse upgrade gehad, waarbij alle deuren zijn vervangen, de (enige) in- en uitstapdeur beweegbaar is gemaakt, de juiste kleur is toegepast en het dak een zandkleur heeft gekregen. De upgrade was nodig vanwege de provisorisch dichtgemaakte deuren van hout, waarvan er al één uit lag. Een foto van deze motorwagen is hier te vinden. 04-11-2022 Rongenwagens M.B.S. 402 en 404 hebben nu de rongen rondom staan en de opliggende bordessen zijn verwijderd. Bij het grootbedrijf hebben deze rongenwagens nooit rembordessen met hekwerk gehad. Op M.B.S. 402 is voor transport van motortrucks, draaistellen en wielassen geleiderails aangebracht. Kijk bij 'materieel/getrokken fabrieks goederenwagens' voor foto's van deze wagens. 02-11-2022 Loc 48 is uitgerust met een zeer goed werkend video-schouwsysteem. Hiermee is het mogelijk middels besturing via een app om foto's van bepaalde situaties te maken, alsook video opnamen. Het systeem is hiervoor uitgerust met een 32GB geheugenkaart, maar het is ook mogelijk rechtstreeks te streamen naar de mobiele telefoon. 01-11-2022 Na proefnemingen is reinigingsloc nr. 3 gemuteerd in het materieelbestand in reiniging en inspectieloc M.B.S. 48. De loc heeft tijdelijk een video schouw systeem aan boord gehad, doch sneuvelde 1 van de 2 printen tijdens de test. De directie heeft besloten de proefneming een permanent karakter te geven, voor de loc is een nieuwe camera besteld. Kende het proefsysteem 2 camera's, het nieuwe systeem heeft er maar 1, wat voldoende bleek. Ook heeft loc 48 een nieuwe livrei met de 'oude' loc kleur waarmee destijds de Hohenzollern stoomloc's van het grootbedrijf mee hebben gereden. De rapportage van het aanpassen van de loc is hier te lezen. Momenteel verblijft de loc op het testspoor in de werkplaats, in afwachting van het nieuwe video-schouw systeem. 13-10-2022 Wagen O.E.G. 4141 is per vandaag te koop en is eventueel te ruilen tegen een LGB gesloten wagen als bijv. de 4035. Een e-mail naar maasbuurttuinspoor@gmail.com volstaat voor contact. M.B.S. 220 zal niet worden herbouwd en is in de materieellijst afgevoerd, de M.B.S. heeft nog voldoende gesloten goederenwagens ter beschikking. Het onderstel van de 220 zal worden hergebruikt voor de 701 met dezelfde functie als de 702 ook had. Van de 702 zullen de reinigingsschoenen worden hergebruikt onder de 701, waarna de 702 zal worden afgevoerd. Hierna heeft de M.B.S. alleen nog gesloten wagens, platte wagens, bakwagens en rongenwagens als goederenwagens in dienst. 11-10-2022 Wagen R.T.M. PD 299 is per vandaag te koop en is eventueel te ruilen tegen een LGB gesloten wagen als bijv. de 4035. Een e-mail naar maasbuurttuinspoor@gmail.com volstaat voor contact. 11-10-2022 De werkplaats heeft vandaag loc 48 opgeleverd, waarmee dit de eerste machine is in N.B.D.S. / M.B.S. blauw. Alle M.B.S. stoomtramloc's van het grootbedrijf hadden destijds deze blauwe kleur. Een afbeelding en meer informatie over deze loc is hier terug te vinden. 09-10-2022 De werkplaats heeft vandaag de L.E. 101 opgeleverd, waarmee dit nieuwbouw project is afgerond. Het is nu ook aantoonbaar waarvan de drie houten motorwagens afkomstig zijn. Het volledige bouwverslag is hier te lezen. 27-09-2022 De logistieke afdeling deelde mede dat het aantal boutjes en moertjes 1mm drastisch is teruggelopen door de bouw van de EL 101 en de 220. Alleen al in de EL 101 zijn bijna 600 stuks verwerkt, een kostenpost van bijna €450,-.... Het zullen voorlopig de laatste modellen zijn met deze bouwwijze. Hierna volgen alleen nog de AB 1, AB 7, De R.T.M. AB 1501 en MABD 1801 'Sperwer' worden in polystyreen vervaardigd. 22-09-2022 ​ Zo goed als alle foto's op deze website kunnen vergroot worden weergeven door simpelweg erop te klikken. Bij nogmaals klikken op de vergrote foto verdwijnt deze weer voor verder navigeren op de site. 20-09-2022 ​ Bij wijze van proef bestaat nu de mogelijkheid om de foto's op deze website vergroot te laten weergeven door simpelweg erop te klikken. Bij nogmaals klikken op de vergrote foto verdwijnt deze weer voor verder navigeren op de site. Vooralsnog alleen de foto's in het verhaal over het grootbedrijf , de rest volgt spoedig. 02-09-2022 ​ De M.B.S. werkplaats is weer in bedrijf na de mooie warme zomerperiode. Om ruimte te maken in de werkplaats voor de verdere bouw van de AB1, AB 7 en EL 101, moest eerst de gesloten goederenwagen M.B.S. 220 worden voltooid. Na goedkeuring van de directie is besloten dit werk aan de 220 in de planning naar voren te halen. Men is reeds aangevangen met herstelwerk waarbij het oude frame deels zal worden vernieuwd. Het herstelwerk aan de 220 is hier te lezen en dit verslag wordt regelmatig aangevuld met informatie en foto's ervan. ​ Na voltooiing van dit herstelwerk staan de AB 1 en AB 7 gepland voor afbouw. Daarna volgt de EL 101. 10-08-2022 ​ De aankondiging van de bouw van R.T.M. AB 1501 en R.T.M. MABD 1801 'Sperwer' is tot nader bericht opgeschort vanwege de lage personeelsbezetting van de M.B.S. werkplaats en het (te) warme zomerweer. 08-08-2022 De werkplaats heeft de bakken van M.B.S. 281 en 282 weer voorzien van frames zodat beide platte wagens weer ingezet kunnen worden. Hiervoor is de stortwagen O.E.G. 4141 uit dienst genomen en afgevoerd. Deze wagen deed al enige jaren geen dienst meer en paste niet in de materieel collectie. ​ 02-07-2022 De werkplaats is gestart met de bouw van M.B.S. EL 101 post-bagagewagen. Dit is al langer een verzoek van de dienst exploitatie om de toename van goederen in reizigers trams het hoofd te kunnen bieden. De vervaardiging hiervan is op deze pagina te volgen. ​ 01-07-2022 De R.T.M. M 67 heeft inmiddels de werkplaats verlaten en is in dienst gesteld. Hiermee is dit herstelproject afgerond. Van de M 67 is het volledige frame, aanjager, alle koplichten, stuurprint, ballast-gewicht, dak, twee tussenwanden, twee assen in de looptruck, motortruck, richtingfilm-kasten, framesteunen, opstaptreden, logo's en koppelingen vervangen. Alle ijzerwerk van de motorwagen is opnieuw geschilderd in de juiste kleuren, het houtwerk is ongewijzigd. De tijdsduur van het project bedroeg ongeveer 100 uren. De herstelkosten bedroegen ongeveer €175,-- Het volledige herstel-project staat hier ter inzage. ​ 09-06-2022: De directie van de M.B.S. heeft besloten voorrang te verlenen aan het project om de M.B.S. EL 101 te bouwen in eigen werkplaats. Zodra de werken aan de M 67 zijn voltooid, zal direct worden gestart met de bouw ervan. De vraag naar een eigen post-bagagewagen wordt hierop beantwoord. ​ 09-06-2022: De herstel werkzaamheden aan de M 67 zijn in volle gang. De M 67 krijgt een volledig nieuw frame, het oude frame was van aluminium en derhalve onbruikbaar. ​ 30-05-2022: Van het bestuur van de R.T.M. Ouddorp kwam de positieve terugkoppeling over de definitieve terugkeer van de M67 naar de M.B.S. Deze eerst gebouwde motorwagen zal vanaf dinsdag 7 juni 2022 worden hersteld en gereviseerd. ​ 21-04-2022: Van de nieuwe tuinbaan is het ontwerp bekend, het sporenplan van de B.S.M. zoals dat aan de oostzijde van de Karstraat in Bemmel heeft gelegen van 1908 tot 1935. Dit sporenplan heeft geen directe betrekking tot de M.B.S., echter biedt het wel meer dan genoeg mogelijkheden. ​ 02-02-2022: De ontmanteling van de M.B.S. buitenbaan in Den Bosch is een feit, vanmiddag heeft de opbraaktram de laatste rails naar de verzamellocatie gebracht. ​ 31-01-2022: De laatste trams hebben op zondag 30 januari 2022 op de M.B.S. buitenbaan gereden, de sporen zullen vanaf 1 februari worden opgebroken. Dit besluit is door de directie genomen vanwege een aanstaande verhuizing. Wanneer de trams weer rijden op de nieuwe locatie, is tot nu toe nog niet bekend. ​ 28-01-2022: De laatste trams rijden zondag 30 januari 2022 op de M.B.S. buitenbaan, waarna de sporen vanaf 1 februari zullen worden opgebroken. Wanneer de trams weer rijden op de nieuwe locatie, is tot nu toe nog niet bekend. ​ 23-01-2022: De werkplaats heeft de slijpwagen, welke voor de slijploc uit liep, buiten dienst genomen en afgevoerd. Reden hiertoe is de ombouw van de onkruid ketelwagen tot functionele railreiniger. ​ 16-01-2022: De werkplaats heeft de bouw van Backer & Rueb loc B.S.M. 10 deels voltooid en is zich aan het herinrichten voor de verdere bouw van de M.B.S. AB 1 en AB 7. ​ 13-01-2022: De M.B.S. werkplaats is nu uitgerust met een heuse bandzaagmachine, naast een frees-, kolomboor- en handboormachine. 10-01-2022: Op FB is een nieuwe groep aangemaakt welke parallel loopt aan deze website. Deze nieuwe groep vervangt de professionele FB-groep die ruim een jaar geleden was aangemaakt, maar niet gratis was. 17-12-2021: Uit de 'motteballenvloot is een casco van een eerdere poging een Backer & Rueb tramloc te bouwen, voor de dag gehaald. Vooruitlopend op een lijntje op de buitenbaan met bovenleiding, is van dit casco N.B.M. loc 50 gebouwd, met een B-aandrijving van L.G.B. Op het dak is een S.S.W. type B stroomafnemer geplaatst, de electrische installatie volgt. Omdat de M.B.S. geen bovenleiding heeft, heeft de directie besloten deze rangeerloc alsnog buiten dienst te nemen, waarna ontmanteling en sloop zal volgen. Deze machine heeft géén dienst gedaan. ​ 06-12-2021: Het restauratie-project van de R.T.M. MABD 1602 'Reiger' is voltooid. Bij een eerstvolgend bezoek aan de R.T.M. in Ouddorp gaat de motorwagen terug naar de rechtmatige eigenaar. 13-12-2021: De M.B.S. werkplaats is begonnen met de nieuwbouw van B.S.M. stoomtram locomotief 10. Het bouwverslag is hier te volgen. De B.S.M. 10 is deel van een lang gekoesterde wens om een echte Betuwse tram te bouwen. Na de voltooiing zullen de plannen worden opgemaakt voor de vervolgbouw van een B.S.M. rijtuig en gesloten goederenwagen. ​ 01-10-2021: Gestart met de restauratie van R.T.M. MABD 1602 'Reiger'. Deze motorwagen uit de eerste serie en eigendom van de R.T.M. in Ouddorp zal in dit najaar worden hersteld van opgelopen schade en daarna volledig worden gerestaureerd in de M.B.S. werkplaats. ​ 25-09-2021: Toegevoegd aan de website is de pagina 'gast-rijden ' waarin het rijden van eigen materieel op vreemd spoor en het rijden van vreemd materieel op eigen spoor wordt beschreven. 25-09-2021: M.B.S. D III (EL104-AB14) was vandaag te gast op de modelbaan van de R.T.M. in Ouddorp. Helaas kent deze baan nog bogen met een kleinere radius dan 1000mm (R1 900mm), waardoor de EL104 bij de eerste kleine boog vrijwel direct ontspoorde. Van de beheerder van deze baan vernam ik dat er een nieuw ontwerp is gepland, waarbij de bogen ruim genoeg zullen worden gehouden, zodat ontsporingen tot het verleden gaan behoren. Van dit "te gast rijden" zijn enkele foto's gemaakt, die hier te vinden zijn. ​ Voorts is uit de eerste serie modellen motorwagen R.T.M. MABD 1602 'Reiger' voor herstelwerk en revisie teruggekeerd op het oude nest... (zie ook hier ). De motorwagen stond al geruime tijd met compleet versleten tandwielen buiten dienst, maar bij de R.T.M. was er geen deskundige die het herstel aandurfde. De MABD 1602 krijgt een volledig nieuwe HLW aandrijfunit, conform de M.B.S. D III uit de tweede serie. Een verslag van deze uitgebreide revisie staat op deze pagina . ​ 25-08-2021: De lang verwachte bedieningsschakelaars voor de wissels zijn geleverd. De oude bedienschakelaars veren nog terug naar de 'middenstand' i.v.m. de EPL besturing, het nieuwe type heeft dat niet zodat de wisselaandrijvingen weer een continue spanning van 24 V= krijgen. De order voor deze andere bedienschakelaars werd al in februari 2021 geplaatst. 24-08-2021: Verwijderd in het railplan zijn de wissels 7 en 8 en toegevoegd is wissel 10. Tevens omnummering van wisselnummers zodat het overzicht weer opeenvolgend is. Wisselnummers #11 en #14 t/m #20 zijn vrije posities. Voor een vergroot pop-up beeld, zie wijzigingen in 2021 en klik op het railplan. ​ 21-08-2021: Aangekondigd is de bouw van (voorlopig) drie rijtuigen: M.B.S. AB 1, M.B.S. AB 7 en R.T.M. AB 1501. Voor meer details, zie 'Getrokken fabrieksrijtuigen ' en Tweede serie zelfbouw modellen ​ 21-08-2021: De grote overweg is verder compleet gemaakt met schrikhekjes van het oudste type (NS). De waarschuwingslichten knipperen permanent geel, de waarschuwingsborden voor een overweg moeten nog gemaakt worden, evenals de witte belijning op het wegdek. Zie hiervoor bij wijzigingen in 2021 ​ 07-08-2021: Wissel 14 en spoor 14 naar de kroetfabriek zijn aangesloten. In een kroetfabriek werden van appels appelstroop gemaakt, de Betuwsche Stoomtramweg Mij. had hiervoor een aftakking van enkele tientallen meters aangelegd ter hoogte van Fa. Verweyen in Haalderen. Spoor 14 is een aftakking in de doorgaande lijn. De laatste versie van het sporenplan is nu Ht v14.5 van 28-07-2021 ​ 07-08-2021: Een storing in het electrisch circuit van motorwagen M.B.S. D IV sluimerde al vanaf april dit jaar. Sindsdien stond deze motorwagen buiten dienst. Bij nader grondig onderzoek bleek een open soldering op de stuurprint de boosdoener. Vanaf 08-08-2021 is de D IV weer voor de normale dienst inzetbaar. ​ 20-07-2021: Opgeleverd is de nieuwe apparatuur-kast voor de aansturing en stroomverzorging van de buitenbaan. De 19-inch wandkast was een afdankertje van mijn werkgever, waarvoor dank. Zie ook het hoofdstuk over de besturing . ​ 11-07-2021: Het materieelbestand is aangevuld / gewijzigd met de volgende wagens: De Shell-ketelwagen heeft z'n oude chassis terug en heeft nu z'n definitieve gedaante; M.B.S. 702 onkruid ketelwagen Bakwagens M.B.S. 332, 337 en 341 zijn nu grijs gespoten en voorzien van de juiste opschriften. Platte wagens M.B.S. 381 en 382 zijn ontdaan van hun chassis en worden opgeslagen. Gesloten wagen R.T.M. 713 is in dienst voor melkvervoer en heeft een ivoorkleurige bak met lichtblauw ijzerwerk. Gesloten wagen B.S.M. 42 is in dienst voor achter de B.S.M. motorwagen en is grijs met zwart ijzerwerk. Gesloten wagens M.B.S. 275 en 277 zijn gereviseerd waarbij de 277 nu zwart ijzerwerk heeft. Voorts zijn alle 2-assers voorzien van een as-koppeling, waarbij beide assen nu met de boog meelopen. Zie ook 'De wijzigingen in 2021' en Getrokken fabrieks goederwagens ' ​ 07-05-2021: De verkeersmiddelen voor de grote overweg naast het seinhuis zijn in aanbouw. Hiervoor is een dubbel Andreas-kruis volgens de oude maatvoering van voor de oorlog toegepast, maar zonder belettering zoals de Nederlandse Spoorwegen heeft gekend. Verder is de aan de mast waaraan het Andreas-kruis is bevestigd, een algemeen geel/oranje waarschuwing knipperlicht toegevoegd. Schrikhekken links en rechts van de overweg zullen ook hieraan worden toegevoegd. Zie ook 'De wijzigingen in 2021' ​ 24-04-2021: Zaterdag 24 april is groot onderhoud uitgevoerd aan de trambaan richting onderdoorgang en de binnenbaan. Hierbij is alle oude (te grove) ballast verwijderd en vervangen door het juiste type ballast. Deze nieuwe ballast is optisch een grote verbetering. Tevens is in de tracébermen het onkruid verwijderd. Het gedeelte vanaf de onderdoorgang tot aan het schakelstation bij wissel 2 staat voor 1 mei a.s. op het programma (mits de weersomstandigheden dit toelaten). Nabij het seinhuis zijn de overwegplaten ingelijmd, de toeritten komen in mei aan de beurt. ​ 23-04-2021: Op de buitenbaan zijn de overwegen in het tuinpad (eindelijk) geëgaliseerd met beton. Verder is er weer ballast aangevoerd, zodat nu alle sporen hiervan kunnen worden voorzien. In de rubriek 'De wijzigingen in 2021' is een update opgenomen, beschrijvend de wijzigingen t/m 23 april 2021. ​ 08-04-2021: Op de buitenbaan is het elektrisch trambedrijf inmiddels opgeheven, waarbij alle bovenleiding en voorzieningen daarvoor zijn verwijderd. Ook is de buitenbaan drastisch gewijzigd, is er dubbelspoor aangelegd en zijn de keerlussen aangepast, zodat er een grote rijlengte is ontstaan. Hierover zal nog een artikel worden gewijd. ​ 11-03-2021: Op de buitenbaan is het elektrisch trambedrijf stil gelegd voor onbepaalde tijd, wegens de grote ombouw projecten. In de loop van 2021 zal worden bekeken of de elektrische tram nog terugkeert... ​ 07-03-2021: Toegevoegd is het bouwverslag van de R.T.M. M 1652 'Puttershoek' ​ 15-02-2021: Aankondiging: railplan 13.8 is definitief en ligt klaar voor uitvoering in voorjaar 2021 ​ 15-02-2021: Toegevoegd is de rubriek 'Wijzigingen in 2021 ' ​ 07-02-2021: Door bevroren wissels en sneeuwduinen is de dienstregeling tot nader order gestaakt. ​ 31-01-2021: Toegevoegd zijn diverse knoppen om makkelijker te kunnen navigeren op de site ​ 31-01-2021: Toegevoegd is de 404-fout pagina ​ 31-01-2021: Toegevoegd is de pagina Hoofdstukken voor navigatie op de site ​ 30-01-2021: Toegevoegd: in de rubriek Bouwverslagen, het bouwverslag van de M.B.S. AB 14 ​ 28-01-2021: Toegevoegd: in de rubriek Bouwverslagen, het bouwverslag van de M.B.S. EL 104 D III ​ 28-01-2021: Toegevoegd: de rubriek Bouwverslagen , het bouwverslag van de M.B.S. EL 103 D IV ​ 25-01-2021: Bereikbaar via e-mail maasbuurttuinspoor@gmail.com ​ 25-01-2021: Toegevoegd is de pagina over de besturing van de buitenbaan . ​ Startpagina Naar boven

Maas Buurt Spoor is een hobby van in schaal 1 : 22½ gebouwde trammodellen naar Nederlands voorbeeld, maar ook ander fictief trammaterieel aanleg, onderhoud en ontwerp van een tuinbaan herstel van modellen (ook i.o.v. derden) zelfbouw IIm tram modellen voor meer informatie of vragen, e-mailt U naar: maasbuurttuinspoor@gmail.com Startpagina Naar boven

DE BUITENBAAN VAN BEGIN TOT HEDEN In dit hoofdstuk wordt per jaar de fasen van opbouw en de wijzigingen beschreven in een fotoreportage. Elke afbeelding heeft een korte beschrijving van wat het voorstelt. ​ De aanleg in 2019 De wijzigingen in 2020 De wijzigingen in 2021 De laatste ritten en opbraak in 2022 De nieuwe aanleg in 2022 De bovenleiding De besturing De gebouwen Startpagina Naar boven

Disclaimer Bij alle foto’s of artikelen van derden die gepubliceerd op deze site, zijn voor zover mogelijk, de rechthebbenden vermeld en van foto's of artikelen van derden welke geen bronvermelding hebben, kunnen rechthebbenden dit melden in een e-mail aan maasbuurttuinspoor@gmail.com . Wanneer geen bron is vermeld, komen de afbeeldingen uit eigen archief en rust hierop een copyright. De op deze site verstrekte informatie, voor zover van toepassing, is ontleend aan bronnen die betrouwbaar mogen worden geacht, doch voor de juistheid, betrouwbaarheid en volledigheid daarvan kan niet worden ingestaan. De verstrekte informatie is uitsluitend indicatief en kan aan wijziging onderhevig zijn. De gegevens, standpunten of visies vervat in de informatie kunnen te allen tijde zonder voorafgaande aankondiging worden gewijzigd en aan de verstrekte informatie kunnen geen rechten worden ontleend. De webmaster van deze site aanvaardt geen enkele aansprakelijkheid voor de inhoud van deze site en de daarop/daardoor verstrekte informatie en aanvaardt ook geen enkele aansprakelijkheid voor de inhoud van sites waarnaar wordt verwezen of die verwijzen naar de site van MaasBuurtSpoor. Het is niet toegestaan deze informatie geheel of gedeeltelijk te reproduceren, in welke vorm dan ook, zonder de schriftelijke toestemming vooraf van de webmaster, dan wel beheerder van deze site. Startpagina Naar boven

Startpagina Over Disclaimer Het materieel Eerste serie zelfbouw materieel Tweede serie zelfbouw materieel Tractie fabrieksmaterieel Getrokken fabrieksrijtuigen Getrokken fabrieksgoederenwagens Bouwverslagen van materieel Bouwverslag M.B.S. EL 103 D IV Bouwverslag M.B.S. AB 14 Bouwverslag M.B.S. EL 104 D III Bouwverslag R.T.M. M 1652 'Puttershoek' Bouwverslag M.B.S. AB 1 en AB 7 De buitenbaan van begin tot heden Herstelverslag R.T.M. MABD 1602 'Reiger' Herstelverslag R.T.M. M 67 Herstelverslag M.B.S. 220 Het grootbedrijf Bouwverslag M.B.S. EL 101 Ombouwverslag M.B.S. 48 Bouwverslag M.B.S. 45 M.B.S. EL 101-106 van postbagagewagen tot motorwagen De aanleg in 2019 De wijzigingen in 2020 De wijzigingen in 2021 De gebouwen De bovenleiding De besturing Video's van de buitenbaan De laatste ritten en opbraak in 2022 De nieuwe aanleg in 2022 Startpagina Naar boven

Bouwverslag van M.B.S. EL 104 D III Met de bouw van Maas Buurt Spoorweg Mij. EL 104 (vaak aangeduid als D III 'Diesel 3') werd in oktober 2020 begonnen. Als leidraad werd de originele tekening van M.B.S. EL 106/EL 105 ( D I en D II) gebruikt en daar aangepast waar nodig vanaf beschikbaar fotomateriaal. ​ ​ Op 12 oktober 2020 zijn de frame profielen van motorwagen EL 104 op maat gemaakt om het frame te vormen. Het bijbehorend stuurstandrijtuig AB14 is dan net gereed. ​ ​ Op een zeer vlakke ondergrond worden de dan al twee framedelen samengevoegd en gesoldeerd. ​ ​ Na het solderen tot een geheel is enige uitlijning noodzakelijk, ondanks de zeer vlakke ondergrond. Na diverse metingen en vergelijkingen is het goedgekeurd voor de verdere opbouw. Op de achtergrond de AB14 en EL 103 D IV. ​ ​ Ter vergelijking moeten beide frames even lang zijn, immers waren alle motorwagens van oorsprong afkomstig van de M.B.S. post-bagage wagens serie 101-106. 17 oktober 2020 is het frame zover gereed dat de taatspotten, baanschuivers, motortruck, looptruck en adhesiegewichten zijn aangebracht. Het frame is gereed voor de opbouw. In de achtergrond de reserve motortrucks van Hartland Locomotive Works type Interurban, deze zitten ook onder de D IV en andere motorwagens. ​ ​ 17 oktober 2020 Het testen van de frame hoogte ten opzichte van de AB14, het klopt allemaal prima. In het loopdraaistel zitten nog de tijdelijke assen, naast de AB14 de werktekening. ​ ​ Het afstellen van de vaste koppeling, hier nog een starre (niet deelbare) as. Deze starre as zou worden vervangen door een deelbare verbinding, zodat alles niet eerst op de zijkant gelegd moet worden om beide voertuigen te kunnen loskoppelen. ​ ​ De eerste profielen zijn aan het frame geklonken en de wagenvloer is pas gemaakt. Op de taats van de motortruck na, die zich toch in de machinekamer bevindt, ligt alles netjes onder de vloer weggewerkt. De baanschuivers zullen in een later stadium worden bekleed. Belangrijk tijdens het plaatsen van de staande profielen, is dat deze telkens loodrecht gezet worden. Een en ander is in een latere bouwfase haast niet te corrigeren. ​ ​ 23 oktober 2020, ​ De wagenbak is klaar voor verdere opbouw. ​ ​ 24 oktober 2020, Goed zichtbaar de taats van de motortruck en de bedrading ervan. Inmiddels zijn de staande profielen gezet en gecontroleerd en is begonnen met het plaatsen van de kroonlijst die alle profielen onderling verbindt. Alle staande profielen zijn 2½ x 2½mm, met uitzondering van de hoge hoeken achter, deze zijn 5 x 5mm. ​ ​ Beide M.B.S. motorwagens naast elkaar ter vergelijking. Omdat van de EL 103 de cabines korter waren, staan de schuine profielen onder een grotere hoek dan van de EL 104. De cabinedeuren van de EL 104 zijn de bestaande, ongewijzigde deuren van de post-afdeling. Het eerstvolgende raam na deze deuren is een bestaand raam en we zien dus ook van beide wagens de voorste cabine. ​ ​ 27 oktober 2020, ​ De eerste planken zijn gemonteerd. Net als bij de EL 103, wordt elke plank op elke stijl waar het tegenaan ligt, vastgezet met een 1mm boutje met een moertje met kopmaat 2mm. ​ ​ Detailopname van de blinde achterzijde. Tijdens de bouw worden de twee connectoren voor de verbindingen met de AB14 meteen verwerkt, zodat de bedrading niet hinderlijk los in de wagenbak hangt. ​ ​ 1 november 2020, Het testen van de aanjager met rookgenerator. De rook boven de uitlaat bevestigd een juiste werking. De vierkante koker zal later door het dak heen onder de luchthapper uitkomen, dit was in werkelijkheid ook zo. Van de wagenbak ernaast zijn de ramen al herkenbaar. In tegenstelling tot de eerste twee motorwagens, de EL 106 en EL 105, had de EL 104 tussen alle stijlen ramen en twee schuifdeuren. Aanvankelijk was rekening gehouden met een doorloop langs de motorkamer, maar uiteindelijk kwam er op de volle breedte een tussenwand in. De cabine en bagageruimte was één geheel en kende geen tussenwand. ​ ​ 3 november 2020, ​ Het plaatsen van de koplichten is een nauwkeurige klus, elke afwijking blijft nadien altijd zichtbaar. ​ ​ 7 november 2020, ​ Het afwerken van de schuine hoeken van de cabine. In werkelijkheid zaten hierachter de zandkisten waarin het droge zand zat wat voor de wielen viel om extra tractie te verkrijgen. De controllerkast is ook al geplaatst. ​ ​ 14 november 2020, ​ Op het front heeft de karakteristieke bel (die waren ooit toegepast op de Nijmeegse paardentram) z'n definitieve plaats gekregen. Alle andere attributen, zoals de luchtkranen en slangen, ook en zelfs de wagenvoerder staat al op z'n plaats. Aan de wagenbak zijn de vorderingen zichtbaar, alle ramen zitten erin, de schuifdeuren en cabinedeuren ook. Onder de wagenbak is de wirwar van draden zichtbaar die later worden aangesloten op de verdeelprint waar ook de diverse schakelaars zijn bevestigd voor licht, rookgenerator en rijtuigverlichting. Boven de voorruit het groene bovenlicht, destijds een voorschrift met als betekenis 'tram langs de weg'. ​ ​ 16 november 2020, ​ De aansluiting van de luchthapper tijdens het monteren van het dak. In wezen is het complete dak niet afneembaar gemaakt, alle inwendige zaken zijn zodanig gefixeerd, dat dit niet nodig hoeft te zijn. De luchthapper is van kunststof, het dak zelf van hout. In het dak voor de luchthapper is het voormalig luik te zien, waardoor het mogelijk was deze goed te kunnen koppelen met de motorinstallatie. Het is nadien weer dichtgelijmd en van de servicetoegang is niets meer zichtbaar ​ ​ De luchthapper nogmaals, bekeken door de laatste drie ramen. Ook goed te zien zijn de vele 1 mm boutjes en moertjes waarmee alle planken zijn vastgezet. ​ ​ 17 november 2020, ​ De eerste proefritten op de buitenbaan. Gekeken is naar het gedrag in bogen en wisselstraten, aanlopende wielen, trekkracht (tractie) van de motortruck en bewegingsruimte van de draaistellen. De ritten verliepen zonder problemen, maar in de bedrading zaten enkele foutjes. De motorwagen heeft nog geen treeplanken en moet nog geschilderd worden. ​ ​ 19 november 2020, ​ De M.B.S. El 104 D III is technisch gereed en kan worden opgeleverd. Kort na het maken van deze foto zijn de treeplanken en de belettering aangebracht, het wachten was op een nieuwe printer. ​ ​ 21 november 2020, ​ De M.B.S. D III is opgeleverd en in dienst genomen. Het stel is net de bovenboog op het terras door, onderweg naar de remise. Testrit geslaagd. De officiële naam is nu M.B.S. D III (diesel drie). ​ ​ 21 augustus 2021, ​ De M.B.S. D III is onderweg als los stel en rijdt het 'vals plat' op via de keerlus terug naar de remise. ​ ​ 16 september 2021, ​ De M.B.S. D III heeft, net als de AB 14, gelagerde assen in de looptruck gekregen. Omdat de EL 104 maar twee aangedreven assen heeft en minstens twee rijtuigen mee op sleep moet kunnen nemen, is het zaak dat de combinatie D III zo min mogelijk rolweerstand heeft. Om dezelfde reden krijgen de AB 1 en de AB 7 allebei ook gelagerde assen. Met deze nieuwe assen heeft tramstel D III stroomafname op alle assen. Startpagina Naar boven

Herstelverslag van R.T.M. MABD 1602 'Reiger' Dit in november 1993 gebouwde motorrijtuig uit de eerste bouwserie werd in mei 1997 verkocht aan de R.T.M. in Ouddorp. Naar verluid had het in de 24 jaar dat het daar reeds verbleef, de nodige schade opgelopen. Deze schade kwam door het laten vallen van de motorwagen. Dit blijkt uit de schade aan de stuurstand naast de motorruimte, de oorspronkelijke linkerdeur is vervangen door een kunststof exemplaar en er ontbreken de nodige stijlen en kopruiten. Ook is een deel van deze stuurstand aan de buitenzijde linksvoor opnieuw van (de verkeerde) verf voorzien. Het dak is opnieuw geschilderd, ook dit krijgt na de revisie z'n oorspronkelijke kleur terug. Aan de stuurstand van de motorruimte-zijde is de opgelopen schade goed te zien. Nadat de ventilator en een dakdeel boven de motorruimte waren verwijderd, kon de oude en versleten motortruck worden losgenomen. Wat resteert is een ongewone doorkijk naar het testspoor eronder. Rechts de scheidingswand met de stuurstand en links de rookgenerator. Ook de motorruimte wordt hersteld, hierin waren schuifruitjes geplakt, die er oorspronkelijk niet in zaten, evenals de geblindeerde onderruiten. De uitgenomen kunststof linkerdeur, welke zal worden vervangen door een messing exemplaar. Ook zullen alle ruiten worden vervangen, de stijlen blijven voor zover behouden. Goed te zien is dat het dak is herschilderd op een niet zo'n florisante en nauwkeurige manier (helaas). Ook het dak zal worden ontdaan van de oude verflagen, zodat het eindresultaat er weer netjes bij staat. Het plaatwerk is ontdaan van verflagen om het solderen mogelijk te maken. De ruimte die vrijkwam bij het demonteren van de oude motortruck is weer opgevuld met de nieuwe motortruck. Hiervoor moest een 1mm triplex plaat worden gefixeerd waaraan de motortruck draait, deze montagewijze is dezelfde als bij alle tractievoertuigen met eenzelfde aandrijving. De draaistel zijkanten zijn dezelfde als die er altijd al onder zaten. Een kijkje in de motorruimte, waar de triplex plaat goed te zien is. De wagenvloer van de 1602 is iets minder dan 10 mm dik, de taatspot welke aan de motortruck zit en waar de draden uitsteken, zal later tussen deze 10 mm worden weggewerkt. De draden van de motortruck worden dan aangesloten op een print, waarop ook de schakelaars van de verlichting, de rookgenerator, de aandrijfmotor en de hoofdschakelaar komen te zitten. Om ander materieel mee te kunnen nemen op sleep, zijn koppelingen onontbeerlijk. Aanvankelijk was de 1602 uitgerust met een miniatuur Vicinaux-koppeling waarmee al het materieel uit de 1e serie was uitgerust. Om dan materieel mee te kunnen nemen wat uitgerust is met de gebruikelijke LGB koppeling, is de montage van zo'n koppeling een oplossing. Hiervoor komt de 1602 ruim 5 mm hoger op de draaistellen te staan en liggen de buffers in lijn met standaard LGB materieel. De gekoppelde wagen is de B.S.M. 42, hier gebruikt als referentie. De nieuwe LGB koppeling op de 1602 zal nog 1 tot 1,5 mm hoger gemonteerd worden, zodat het koppelen soepeler gaat. De eerste testrit met de nieuwe motortruck is prima verlopen. Wanneer de elektrische installatie is gemonteerd, kan worden proefgereden op de buitenbaan, om te kijken of de oneffenheden die in de buitenbaan voor komen, geen problemen geven... De schilder is afgelopen week druk geweest met het verwijderen van de oude verflagen. Het dak is goeddeels ontdaan, zodat de plaatwerkafdeling binnenkort kan beginnen met het schadeherstel. De nodige (deels ontbrekende) onderdelen zijn besteld, zoals nieuwe koplampglazen. Ook zullen de gloeilampen worden vervangen door moderne LED verlichting, zodat hieraan geen verstoringen meer kunnen ontstaan. Dit is de stuurstandzijde met schade. Hierbij is in het verleden gepoogd de kopstijlen opnieuw te solderen, dit kan alleen op schoon metaal (dus zonder verflagen). Duidelijk zichtbaar zijn de oude gloeilampen. Het dakdeel boven de motorruimte wordt straks met kunststof dicht gemaakt, zodat de motorruimte waarin de aanjager hangt, overdruk creëert waardoor de luchtstroom via de rookgenerator en uitlaat weer naar buiten komt met rook. Deze constructie is de oorspronkelijke situatie en is anders dan toegepast op de motorruimtes van de M.B.S. D IV, R.T.M. M 1806 en M.B.S. D III... Hiervoor moet de motorruimte (zo goed als) luchtdicht zijn en mag dus geen openingen bevatten, zoals later aangebrachte schuifruitjes e.d. Het complete dak is inmiddels ontdaan van alle oude verflagen. Hierbij kwam aan het licht dat er in diverse soldeerovergangen van de dakdelen scheurtjes zaten, dit is opnieuw gesoldeerd. Aan de andere stuurstandzijde is de nieuwe LED-verlichting reeds gemonteerd, evenals de stuurprint met schakelaars onder de motorwagen. ​ ​ De motorruimte heeft sinds zaterdag 9 oktober weer ruiten, waarbij de onderste zijn geblindeerd op de juiste manier. Voorts is de ze gehele motorruimte (zo goed als) luchtdicht gemaakt, zodat de aanjager overdruk kan maken om de rook uit de rookgenerator te kunnen blazen. Nog niet hersteld van alle schade heeft R.T.M. MABD 1602 'Reiger' op 20 november 2021 proef gereden op de M.B.S. tuinbaan. Er zijn nog enkele kleine aanpassingen nodig om de motorwagen helemaal vlekkeloos te kunnen laten rijden. Vooralsnog gaat de 1602 nog even terug de werkplaats in. Wordt vervolgd. Voor het plaatsen van de ruiten in de cabine aan de motorruimte-zijde was het noodzaak om een gefixeerd dakdeel te verwijderen. Dit bracht een ander schade geval aan het licht, weg geplamuurd nadat het ronde dakdeel was ingedeukt. Dit was niet zo bij de verkoop in 1997.... Dan dit ook meteen maar herstellen nu we toch bezig zijn. Wel zit de nieuwe deur erin, zoals deze oorspronkelijk ook was gemonteerd. Linksboven (naast de meetlat) is enigszins deze deuk in het ronde dakdeel zichtbaar. Wanneer de cabine ruiten erin zitten, meteen ook de electriciteitsdraden van de bovenste schijnwerper wegwerken. Maar goed dat het dakluik boven de motorruimte afneembaar is... Het dakdeel is inmiddels weer op de motorwagen "gelast", alles is weer in originele staat terug gebracht. Van het overschot aan soldeertin is straks niets meer te zien, maar dit is de manier waarop de motorwagen is gebouwd. Een overzichtsfoto van de herstelde schade, waarbij de nieuwe deur duidelijk opvalt. De deelstijlen zijn nog van de oude deur.... Ook hebben beide cabines nieuwe ruiten, de rest van de motorwagen krijgt dit ook. De R.T.M. MABD 1602 'Reiger' heeft nu alle beglazing geplaatst gekregen en staat klaar voor de schilder in de werkplaats. De lenzen voor de koplichten staan nog steeds in bestelling en zullen vandaag of morgen geleverd worden. Erachter de M.B.S. EL 103 D IV welke in de werkplaats staat voor de winter revisie. De schilder heeft inmiddels een groot gedeelte van de motorwagen opnieuw in de lak gezet. Het dak is weer grijs met rode koppen en het wit is weer helder van kleur rondom de ruiten. Eerder was de lak uitgevoerd in hoogglans, nu is dat zijdeglas geworden. Dit, omdat het makkelijker bij te werken is bij beschadigingen. Voor het afneembare dakdeel moet nog een bevestigings-oplossing worden gevonden. Let wel, deze motorwagen is reeds 28 jaren oud (!)... Op het gewicht blok onder de motorwagen staat de lijst van gebeurtenissen chronologisch weergegeven. Hierbij valt de notering van een aanrijding op... Dit is niet de aanrijding waarbij de motorwagen een volledige revisie benodigde, eerder lichte schade waarbij e.e.a. uit elkaar genomen moest worden. De R.T.M. MABD 1602 'Reiger' staat fris geschilderd in de M.B.S. werkplaats te wachten op de laatste onderdelen. Nieuw zijn de bedrijfslogo's op de zijwanden, voorheen waren dit uitgeknipte kopieën, tegenwoordig op de PC gemaakt en afgedrukt op decall-papier. Enig nadeel is dat de witte kleur niet wordt afgedrukt, daarvoor dient de achtergrond wit te zijn. Dit geldt evenzo voor de witte letters en cijfers de op de beide fronten M1602 vermelden, deze worden met de hand erop geschilderd... Op 06-12-2021 is R.T.M. MABD 1602 'Reiger' klaar voor oplevering aan de rechtmatige eigenaar, Stichting v/h Rotterdamse Tramweg Maatschappij te Ouddorp. Zoals reeds eerder vermeld zijn zij sinds 1997 eigenaar van mijn tweede model. Het is de eerste restauratie in 28 jaar..! De foto hierboven toont de zijde welke altijd richting Rotterdam reed. Dezelfde motorwagen, maar nu de zijde die altijd van Rotterdam af reed, in dit geval richting Oostvoorne. Met deze oplevering is dit tussen-project voltooid. De motorwagen is volledig opnieuw geschilderd, waarbij alle kleuren in zijdeglans zijn, m.u.v. de roomwitte bovenzijde (hiervan was geen zijdeglans versie beschikbaar). Voorts is de aandrijving, de beglazing, vier R.T.M.-logo's, het dakluik boven de motorruimte, de koppelingen en de elektrische installatie vervangen. Wat origineel is gebleven is de beschildering van de 'Reiger'-afbeeldingen aan weerszijden en toegevoegd is de interieurverlichting. Voordat de motorwagen werd overgedragen, is uitgebreid worden proef gereden op de M.B.S. tuinbaan, voor zover de weersomstandigheden dit toelieten. ​ Het restauratie project is gestart op 25 september 2021 en afgerond op 6 december 2021 en op 6 juni 2022 is de motorwagen overhandigd aan de rechtmatige eigenaar. Startpagina Naar boven

Herstelverslag van R.T.M. M 67 Een lang gekoesterde wens is in vervulling gegaan: mijn R.T.M. M 67 is terug..! Deze in juli 1993 gebouwde motorwagen uit de eerste bouwserie werd in mei 1997 verkocht aan de R.T.M. in Ouddorp en was de eerste zelf gebouwde motorwagen. Het heeft naar alle waarschijnlijkheid in de 25 jaar dat het in Ouddorp verbleef, niet of nauwelijks gereden, met als oorzaak de slechte NWSL motortruck en de afwijkende koppelingen. Door bemiddeling van A. de Beijer (R.T.M. Ouddorp) bij het bestuur van de R.T.M. is deze M67 terug verkregen als compensatie voor het herstel van de R.T.M. MABD 1602 'Reiger'. R.T.M. M 67 rijdt op 9 november 1996 de baan van de tentoonstelling '125 personen en goederenvervoer in Gennep' 'n Half jaar later werd de verkoop naar de R.T.M. Ouddorp beslecht en op 6 juni 2022 weer terug verkregen... ​ Na een grondige inspectie op ontbreken van onderdelen en het al dan niet werken van de aandrijving, verlichting, rookgenerator, accu en aanjager werd het volgende opgemaakt: ​ 1 De aandrijving werkt nog, maar loopt moeizaam (wordt geconserveerd) 2 De verlichting voor werkt 3 De verlichting achter alleen op de richting filmkast 4 De rookgenerator werkt nog. 5 De accu is defect en laadt niet meer op. 6 De aanjager is defect en draait niet meer 7 1 zijruit is eruit maar wel aanwezig 8 Rechtsachter mist de opstaptrede ​ Alle ontbrekende zaken worden hersteld, de accu is reeds verwijderd, de verlichting wordt vervangen door LED en de aanjager en motorblok worden ook vervangen. ​ ​ Op de dakplaat aan de binnenzijde stond deze waardevolle informatie. Zo blijkt uit deze gegevens dat de M67 eerder als M69 uitgevoerd is geweest en conform de realiteit ook brand heeft gehad. Mij staat hiervan bij dat de motorwagen als R.T.M. M69 Revell kleur 070 had, een totaal niet gelijkende kleur. Ik wist toen niet beter, helaas. Van deze uitvoering zijn geen foto's in mijn bezit. Gebouwd op 8 februari 1993, dat maakt de M67 dus ruim 29 jaren oud..! Onder een vloerdeel vond ik deze tekst terug, dit is de datum van ombouw naar M 67. De looptruck van de M 67, nog geheel intact. Deze komt terug onder de motorwagen, doch met twee gelagerde assen met eigen stroomafname. De NorthWest Short Line motortruck van de M 67. Intact en werkend, maar onbetrouwbaar. De (gegoten) wielen zijn zwaar gecorrodeerd en enkele wielen hebben zelfs een wielbreuk! De truck wordt samen met het oorspronkelijke frame bewaard. De nieuwe Hartland Locomotive Works Interurban motortruck van de M 67. Deze motortrucks hebben en h.o.h. afstand van 64 mm en zijn uitermate geschikt voor zelfbouw modellen. Helaas is H.L.W. enige jaren geleden gestopt met de productie van alle modellen, dus ook deze motortrucks... Alle niet meer bruikbare zaken uit de M 67, waaronder de schakelaars, de aanjager, onnodig zware bedrading en oud-bevestigingsmateriaal. Rechtsboven op de afbeelding een stuk lood dat diende als extra verzwaring, daar lood giftig is bij bewerking wordt dit ook niet hergebruikt. De ontmantelde wagenbak van de rechterzijde gezien. De wagenbak van boven gezien. Goed zichtbaar is nu het laminaat vloerdeel (restant), wat is gebruikt als wagenvloer. Eigenlijk totaal ongeschikt voor dit doel. En de wagenbak van de onderzijde bekeken. Hier zijn goed de uitsparingen in het laminaat te zien, om de wielen van de looptruck en het complete motorblok storingsvrij de kunnen laten functioneren. Dit was dan ook de reden om bij het bouwen van volgende modellen L-profiel 10x10mm toe te passen, in plaats van 10x10 aluminium U-profiel met een stuk restant laminaat ertussen geklemd. ​ Zwart geschilderd zichtbaar op de foto's zijn deze aluminium U-profiel framebalken. Aluminium is niet te solderen en daarmee ongeschikt als frame. Tijdens een technisch werkoverleg in de werkplaats is besloten de bovenbouw van het verkeerde aluminium frame te scheiden. ​ Het frame is vervangen door een messing L-profiel 10x10mm, conform alle andere gebouwde motorwagens. De kast (of zo U wilt wagenbak, bovenbouw, opbouw, etc.) kon zonder noemenswaardige problemen los gemaakt worden van het oude frame. Dit gaat relatief eenvoudig, daar alle stijlen met messing 1mm spijkertjes zijn verankerd op dit frame. Diezelfde spijkertjes houden ook het houtwerk vast aan de staande stijlen, iets wat ook moet worden gewijzigd in 1 mm boutjes en moertjes, zoals de EL 103 en de EL 104 ook kennen. Omdat de M67 véél ouder is dan de motorwagens uit de tweede serie, heeft de M 67 een andere bevestigingswijze. Na 29 jaar is het verkeerde frame gescheiden van de kast, iets wat eigenlijk al in de jaren 90 had moeten gebeuren. De kennis en ervaring was toen nog niet op het niveau van heden... ​ De oude kast van de M 67 zal worden schoongemaakt en hersteld waar nodig en wordt aan het nieuwe frame gesoldeerd. Dit resulteert in een stevige en rigide motorwagen. De 10x10x1 profielen voor het frame zijn binnen en zijn verwerkt. Dit nieuwe, nog te solderen frame wordt op z'n plaats gehouden door de toekomstige gewichtsplaat. Er zijn meteen meerdere profielen besteld, zodat na het voltooien van de M 67, de bouw van de M.B.S. EL 101 als post-bagagewagen volgt. In de collectie bevindt zich weliswaar de R.T.M. 296 als grote 4-assige wagen, maar dit is een stukgoed-wagen. Door een rekenfout van de werkplaats blijkt het frame 40mm te lang te zijn. 48 8,5mm i.p.v. 44 8,5mm. Geen probleem, dit is relatief eenvoudig in te korten op de juiste lengte. De kast van de M 67 staat op het nieuwe frame. Het krijgt nu z'n overige bevestigingspunten, zoals de taatsen voor de draaistellen, de buffers, de opstaptreden, etc. Wanneer alle zaken aan het frame zijn gemonteerd, pas dan kan de kast (opbouw) geklonken worden. Het vast klinken van de oude kast aan het nieuwe frame. Belangrijk hierbij is, dat de kast bepaald en niet een tekening. Immers, het nieuwe frame is een kopie van de oude, waarbij afwijkingen haast nihil zijn. Dit blijkt ook wanneer de kast op het frame wordt vast geklonken, het klopt allemaal precies. De rechterzijde van de M 67. Pas als alle klinknagels zijn geborgd aan het frame, kan met het losnemen van de vele 1mm spijkertjes worden begonnen, waarmee het houtwerk aan de stijlen is vastgezet. Deze spijkertjes worden alle vervangen door 1mm bout-moer verbinding. Op deze foto zijn ook de taatsen voor de motortruck (links), het loop draaistel (rechts), de bevestigingspunten van de koppelingen, de buffers en de bufferplaten te zien. De beugels voor de opstaptreden volgen spoedig... De gelagerde assen zijn inmiddels geleverd. Bovenstaand worden deze in het loopdraaistel gemonteerd, waarbij een connector losnemen mogelijk maakt. Nu is dit loopdraaistel in principe onderhoudsvrij, eenmaal gemonteerd hoeven deze assen niet meer uit het draaistel. Alle tractie voertuigen en later alle rijtuigen en goederenwagens krijgen deze assen. In één keer is financieel iets te veel van het goede, maar proportioneel is dit goed te doen. Tussen de R.T.M. M 67 en de M.B.S. EL 104 zitten 29 jaren bouwervaring, dit is goed te zien wanneer beide wagens op eenzelfde hoogte en gekoppeld staan. Omdat het frame is vervangen, is dit op dezelfde hoogte afgesteld, doch de wagenbak heeft een andere maatvoering. De M 67 is van een minder nauwkeurige tekening gebouwd en dat laat zich zien. Dit blijft ongewijzigd, immers de M 67 is géén nieuwbouw zoals de EL 104... Alle oude 'klinknagels' worden vervangen door de 1mm bout-moer verbinding, die een solider geheel vormen. De linker stijl heeft de oude klinknagels nog, van de middelste stijl is alles verwijderd en de rechter stijl heeft van boven af deels al de nieuwe verbinding.. Door het minuscule eigenschap ervan is dit werk zeer tijdrovend. Om het karakter van de M 67 te behouden, worden beide roosters van de machinekamer niet vervangen. Ook blijft er maar één rolluik en één deur beweegbaar, dus zoals het was. 'n Belangrijk element van een motorwagen is de aanjager met rookgenerator-unit. De M 67 was de eerste van vele welke werd uitgerust met een in de werkplaats bedacht systeem, waarbij een aanjager aangezogen lucht door een buis van 6mm blaast, waaraan een rookgenerator (gesloten principe) is opgenomen. Deze lucht wordt vervolgens via de uitlaat naar buiten geblazen, conform een verbrandingsmotor. Omdat de aanjager afhankelijk is van de rijspanning, lijkt het alsof er gas gegeven wordt bij hogere rij snelheden. Met het oude systeem kreeg de rookgenerator de werkspanning van de interne accu (12V=), terwijl de aanjager begon te draaien wanneer er weg werd gereden. Nu krijgt de rookgenerator ook rijspanning aangeboden, dus de rookontwikkeling komt wat later op gang... Wanneer alle materieel t.z.t. wordt aangepast voor digitaal rijden, is er altijd spanning aanwezig op de rails, dus ook op het systeem (verlichting, rookgenerator, geluidssysteem, etc.), alleen zal de aanjager mee lopen met de geregelde rijspanning of in het meest gunstige geval zelfs een geheel eigen regeling. ​ Op bovenstaande afbeelding wordt de oude uitlaat aangepast. De rookgenerator hangt beduidend lager aan de uitlaat om te voorkomen dat de vloeistof terecht komt in de aanjager. De aanjager met overdruk-kanaal waarop de uitlaat wordt gekoppeld. Links hiervan een gewichtsblok wat uiteindelijk op een motor moet gaan lijken. In de werkplaats wordt flink doorgewerkt om de M 67 gereed te krijgen. Deels om ruimte te maken voor de afbouw van de M.B.S. AB 1 en AB 7, waarvan al sinds januari de afwerking stil ligt en deels om de M 67 in dienst te kunnen stellen. Nu is er nog geen eigen buitenbaan om te kunnen proefrijden, maar daarvoor zijn alternatieven beschikbaar. Alle deuren zijn teruggeplaatst, de motorkamer, de beide stuurstanden en de bagageruimte zijn weer fris grijs geschilderd. De verlichting is weer aangesloten en de motorkamer en de bagageruimte zijn nu ook voorzien van binnenverlichting. Nadat de motor met generator werd teruggeplaatst, is de afwerking van het dak aangevangen. Beide richting film-kasten krijgen als bestemming "Rotterdam" aan de achterste stuurstand en "Hellevoetsluis" De bedrading hangt nog los onder de motorwagen, de stuurprint met schakelaars en gelijkrichters is in de maak. Aan de onderzijde van de bagageruimte van de M 67 hangt de schakelprint met alle componenten om verlichting, tractie, rookgenerator, etc. te kunnen schakelen. Alle schakelaars zijn voorzien van een label waarbij de stand rood 'aan' is en zwart vanzelfsprekend 'uit'. Ook hier leert de ervaring; de print is in één keer goed gemaakt. Alle bekabeling is in de loc netjes weggewerkt, rechts op de afbeelding gaan twee kabelbomen in de dubbele wand tussen motorkamer en bagageruimte omhoog voor de stroomvoorziening van schijnwerpers, binnenverlichting en de verlichting van de richting-filmkasten. De voorschakel-weerstanden voor de LED's zijn op de print opgenomen voor betere bereikbaarheid met evt. herstel. Nieuw is de testconnector om de loc op de testbank van rijspanning te kunnen voorzien, zonder connectie te maken met de wielen. Alle zelfgebouwde tractie voertuigen worden mettertijd hiermee uitgerust en de testbank krijgt een aansluiting hiervoor. De spanningsregelaar op de print is voor de aanjager, zodat deze is begrenst op 12 V=. De gelijkrichters dienen voor een vaste plus en min gelijkspanning wanneer de rij-richting wisselt. De M 67 staat in de werkplaats op het testspoor voor verdere afwerking en detaillering. Zoals eerder vermeld is gekozen om het uiterlijk van de loc zoveel als mogelijk origineel te laten. Zo zijn de machinekamer roosters, deuren en rolluiken gelaten zoals het op de oude loc ook was. Wel is het dunne metalen dak vervangen voor een houten exemplaar, zoals de EL 103 en EL 104 ook hebben. Met het volgende bouwproject van de EL 101 zal ook deze eenzelfde houten dak krijgen. Het 'zanden' van het dak voordat het de definitieve grijze kleur krijgt. Een mooie detailopname van de linker frontzijde. Tijdens de bouw in 1993 is een gelijkende kleur bruine verf toegepast , maar achteraf gebleken de verkeerde kleur bruin. De bovenste helft is al in de juiste bruine kleur geschilderd, terwijl de onderste helft nog de verkeerde lichte bruine kleur heeft op de stijlen. De oude M 67 naast de iets jongere EL 103, historisch gezien kan dit helemaal niet, in model gelukkig wel. Het is namelijk een en dezelfde motorwagen..! Links in de huidige R.T.M. uitvoering en rechts in de vooroorlogse M.B.S. uitvoering. Drie stadia van het verwijderen van het oude en aanbrengen van het nieuwe R.T.M. bedrijfslogo. Het oude was ooit een uitgeknipte, fotografisch verkleind, kopie wat in 1993 nog superstrak leek. Tegenwoordig beschikt de werkplaats over moderne methoden, zoals laserprinten op transferpapier met mooie resultaten. Echter is printen met witte inkt voor consumenten erg kostbaar, dus zijn er naar andere oplossingen gezocht. Na het uitsnijden van de vier logo's, is van één het kader ruim uitgesneden. Dit kader is als mal gebruikt om witte correctie inkt aan te brengen op de motorwagen, zodat een witte achtergrond ontstaat. Hierop is, na droging van de witte correctie inkt, het logo aangebracht, wat daarna weer met blanke lak is gefixeerd. De M 67 staat op het testspoor om alle functies te testen, zoals de verlichting, tractie, rookgenerator, etc., erachter de staat de EL 103 D IV. Technisch gezien is de motorwagen goedgekeurd om te rijden op de eigen baan en/of gastbanen. Kleine zaken zoals de opstaptreden en de spansteunen voor het frame, dienen nog te worden aangebracht en zijn in de maak. De herstelrevisie kan morgen 1 juli 2022 worden afgerond. Zoals met de meeste projecten, ontstaat er op het laatste moment toch nog een onregelmatigheid. In dit geval is de kabel naar de achterste koplichten doorboord bij het plaatsen van de opstaptrede. Dit is door de werkplaats weer vakkundig hersteld. Op vrijdag 1 juli 2022 is de R.T.M. M 67 door de M.B.S. werkplaats opgeleverd en in dienst gesteld. Hiermee is dit herstelproject afgerond. Van de M 67 is het volledige frame, aanjager, alle koplichten, stuurprint, ballast-gewicht, dak, twee tussenwanden, twee assen in de looptruck, motortruck, richting-filmkasten, framesteunen, opstaptreden, logo's en koppelingen vervangen. Alle 'ijzerwerk' en beslag van de motorwagen is opnieuw geschilderd in de juiste kleuren, het houtwerk is ongewijzigd. De tijdsduur van het project bedroeg ongeveer 100 uren. De herstelkosten bedroegen ongeveer €175,-- Het oude frame, dak en defecte zaken zijn bewaard en opgeslagen. Getracht is om de M 67 zoveel als mogelijk origineel te laten om het oorspronkelijke karakter van de loc uit 1993 onaangetast en intact te laten. Startpagina Naar boven

Bouwverslag van B.S.M. 10 Backer & Rueb fabrieksnr. 276 van 1909 Als variant van dit eens zo veelvuldig in Nederland voorkomende type, is gekozen voor de Betuwsche Stoomtramweg Maatschappij loc nr. 10, Backer & Rueb Breda fabrieksnr. 276 uit 1909. In het boek "De stoomtramlocomotieven der Nederlandse tramwegen" van Ir. S. Overbosch (ISBN 90.6707.051.3) beschrijft de auteur dit type als volgt: ​ De B.S.M. heeft geen andere locomotieven dan deze aangeschaft voor haar tramwegennet (B.& R. nrs 276 t/m 277), waarvan de eerste lijnen in 1908 werden geopend. In 1915 legde de gemeente Arnhem een tramspoor over de schipbrug over de Rijn om de B.S.M.-lijn te verbinden met de haven en de veiling. Op 4 november 1915 werd dit spoor beproeft door een der locomotieven met een tram bestaande uit drie wagens beladen met pulp. Bij die gelegenheid bezweek de schipbrug, waarna deze proefneming niet meer werd herhaald. In de jaren 1920-1921 was één der locomotieven in huur bij de Geldersch-Overijsselsche Stoomtramweg Maatschappij. Deze had daar de bijnaam 'Kerseplukker'. Na de opheffing van de lijnen Elden-Elst-Lent en Angeren-Doornenburg in 1920 werden de locomotieven 4, 6 en 8 in 1926 verkocht aan de 's-Hertogenbosch-Helmond-Veghel-Oss, waar ze de nummers 11, 14 en 15 kregen en de namen UDEN, NISTELRODE en ROSMALEN. De 11 en de 15 kwamen in 1926 in dienst en de 14 in 1927, hiervan werd de 14 in 1933 gesloopt. In 1935 werden de 's-H.H.V.O. 11 en 15 eigendom van de Brabantsche Buurtspoorwegen en Autodiensten en deze werden onderscheidenlijk gesloopt in 1936 en 1937. In 1932 werd de B.S.M. opgenomen in de belangengemeenschap Geldersche Tram Wegen (kortweg G.T.W. waarbij deze naam pas in 1934 werd ingevoerd), waarna het trambedrijf in een wegvervoerbedrijf werd omgezet. In 1935 werden de resterende B.S.M.-lijnen opgebroken. De laatste locomotief die hierbij dienst deed was de B.S.M. 10, alle resterende acht machines werden afgevoerd en gesloopt in 1935. De resterende B.S.M. gebouwen in Bemmel werden pas in 1976 vervangen door nieuwbouw, het administratiegebouw ervan in 1992. ​ ​ Een kopie van de tekening van B.S.M. 1 -11 waarbij de B.S.M. 1 als voorbeeld staat. Dit was de enige machine die een naam droeg: BARON VAN DER FELTZ Verder waren alle locomotieven aan elkaar gelijk, waarbij de erg korte radstand van 1300 mm opvalt, nodig om de relatief scherpe bochten in de tracés van de B.S.M. zonder problemen te kunnen berijden. Voor Backer & Rueb was dit de laatste grote order van stoomtram locomotieven (11 stuks) en het waren de enige B&R loc's met een radstand van 1300 mm. Loc B.S.M. 10 op het emplacement Elden schipbrug, kort voor de afvoer en sloop, 8 november 1935. De machine had een bronsgroene kleur met crème kleurige biezen. Het koperwerk en appendages op en aan de ketel is dan al goeddeels verwijderd, dan wel ontvreemd. Enfin, met een werkleeftijd van 26 jaar, loonde het niet meer om elders emplooi ervoor te vinden... Het emplacement van de B.S.M. aan de Karstraat in Bemmel, in de volksmond ook wel Remise genoemd, op 4 juli 1932. Naast de locomotievenloods staat loc 2, in de verte de rijtuigenloods. (foto N.V.B.S. fotograaf F.F.C. Bruijning) De Remise werd sinds 1935, na de opheffing van het trambedrijf, benut als busgarage en heeft als zodanig tot 1975 dienst gedaan. Zelf woonde ik van 1973 tot 1994 hier nog geen 200 m vandaan en heb de oude Remise gebouwen nog gekend en de sloop in 1975 ervan van dichtbij meegemaakt. Inzet foto links toont de remise (locloods) op 13 februari 1959 in een winterse kou. Alle andere "tram"-zaken, zoals de rijtuigenloods zijn dan allang verdwenen... (foto archief Gelderse Tram Wegen) Inzet foto rechts toont nogmaals de remise in het najaar van 1975. Veel herkenningspunten zoals het kleine bij gebouwtje staan er dan nog, met daarachter een gesloten goederenwagen, die als opslag diende en er in 1959 al stond. Korte tijd later werd alles met de grond gelijk gemaakt om plaats te maken voor een nieuwe busgarage van de G.T.W. (foto archief Geldersche Tram Wegen) De onderzijde van de B.S.M. 10, met een aangepaste aandrijving van Regner type 72001. Voor de voetplaat is een 1,5 mm dikke messing plaat gebruikt, net als bij de R.T.M. M 1652 "Puttershoek". Dit garandeert een zeer stevig chassis, zodat eventueel kromtrekken is uitgesloten. De aandrijving heeft een forse vertraging, zodat een behoorlijke trekkracht ontstaat en een mooie lage rij-snelheid. Voor deze aandrijving liggen nog nieuwe reserve tandwielen, een restant uit de jaren negentig. De maximale schaalsnelheid van de B.S.M. 10 ligt rond de 25 km/h. Voor de tijdelijke ketel is voor een model gekozen wat al sinds 1971 wordt toegepast op de L.G.B. 'Stainz'. Uiteraard zijn van deze ketel de (on)nodige zaken verwijderd en worden de juiste appendages aangebracht, zoals dat ook het geval was op de B.S.M. tramloc's. De vuurkist heeft een zijdeur, daar de achterzijde ervan grenst tegen de kolenbunker. Nu is er nog een doorkijk onder de ketel door, dit wordt afgesloten, om de bedrading weg te kunnen werken. De schoorsteen is een 18V versie, welke is aangepast voor toepassing op de B.S.M. 10, moet nog in hoogte worden afgesteld. Het is niet helemaal conform de werkelijkheid, maar dit type komt redelijk dicht in de buurt. Van modelbouw-collega S. van der Hart kreeg ik deze week de fabrieksplaten en nummers voor loc 10 binnen. Hij bouwt ook B&R tramloc's, zij het 4x kleiner in schaal 1:87, zijn machientjes zijn hier te bewonderen. De bovenste naamplaten zijn voor de M.B.S. AB 7. Ongelooflijk scherp gedetailleerd, wat zeker de spreekwoordelijke kers op de taart zal zijn. De M.B.S. AB 14 heeft al zulke mooie naamplaten op de zijwanden, evenals de R.T.M. M 1652 'Puttershoek'. Dit is de achterzijde van de B.S.M. 10 Het luikje in de bufferbalk gaf toegang tot de aslade om de vuurkist onder het rooster te kunnen uitscheppen. Midden onder het luik de plaats waar de koppeling komt met links en rechts daarvan de positie voor de buffer. Deze buffer was zeer eenvoudig uitgevoerd als een gebogen platte strip ijzer om enigszins een wagenbuffer te kunnen opvangen. Het uitlijnen van de voor- en achterzijde t.o.v. de voetplaat. Dit is een absolute noodzaak om de kast recht om het frame te krijgen. Wanneer alles is gesoldeerd is het zeer moeilijk dit nog te wijzigen. Met sterke magneetjes zijn de voorzijde en de blokhaak vastgezet op de machineklem en kan het solderen beginnen Wanneer de voor en achterzijde aan het frame zijn gesoldeerd, zijn de beide zijden aan de beurt. De linker en rechter zijkant zijn gezaagd uit 0,5mm messing plaat die op elkaar waren gelegd en vastgesoldeerd. Zo kon met de uittekening op één plaat in een moeite beide zijden gezaagd worden. De linkerzijde is reeds gesoldeerd, de rechterzijde volgt... ... totdat de kast van de loc compleet is. Om een beetje inzicht te krijgen hoe een en ander samengesteld gaat worden, is de ketel tijdelijk op het frame gezet. Wordt vervolgd. Op de eerste dag van 2022 is de kast van de B.S.M. 10 zo goed als gereed. Lantarenijzers zijn als laatste aangebracht, aan de voorzijde met en aan de achterzijde zonder lantarens. De koppelingen en de houders van de railvegers moeten nog worden gemaakt en geplaatst. Hierna wordt de ketel verder aangekleed met allerhande afsluiters en regelaars (vanwege het directe zichtwerk)... Wanneer alle attributen zijn aangebracht, kan de loc naar de schilder. Als laatste worden de ruiten en de fabrieksplaten met nummer 10 aangebracht. Maar zover is het nog niet.... De kolenbunker rechts is geplaatst en links de twee vulpunten voor het ketelwater. Deze twee bakken zijn middels twee buizen door het frame verbonden met de waterbakken onder het frame naast de wielen. In model vormen twee stukken ijzer de onder het frame gelegen waterbakken, terwijl op de rechter waterbak de hoofdschakelaar is geplaatst. Op het motorblok is de aansluitprint geplaatst, waarbij de schakelaar (links met grijze draad) en de rookgenerator (rechts met zwarte draad) via connector zijn verbonden. Omdat de ketel tijdelijk is uitgenomen, mist de zwarte connector. Nu de aansluitprint is gemonteerd, is de loc ook rijvaardig... De achterzijde van de loc met de koppeling gemonteerd, evenals de beschermplaten voor de ruiten links en rechts. In werkelijkheid waren de linker en rechter afscherming ook verschillend in hoogte, de briketten lagen rechts hoger gestapeld.... Inmiddels is de speciaal voor deze loc bestelde verf ook geleverd en het dak ligt ook al klaar. Het meeste werk zal het aanbrengen van alle leidingen, kranen en appendages aan de ketel zijn. Loc 10 is alweer een stap verder. Een gedeelte van de bestelde appendages zijn binnen, zoals de handle voor de rijrichting (staat in de stand 'vooruit'), een stoomfluit en diverse formaten afsluiters. Een van deze afsluiters is reeds geplaatst aan de dom, tussen de schoorsteen en dom. Voorts zijn de lantarens op het front gemonteerd en aangesloten, is de ovalen zandkist met zandleidingen geplaatst, is een glaszekering benut als peilglas en de regulateur aan de dom bevestigt. De zandkist verbergt ook de (lelijke) bevestigingsmoer M3 waarmee de ketel is bevestigd aan de loc. Ook de bel hangt op z'n plaats en is de gehele ketel in de grondverf en voor proef deels al op kleur geschilderd. Deze grijs-groene kleur zal de definitieve kleur worden voor de hele loc. Wanneer je niet al te veel verstand hebt van stoomtechniek en diens vakjargon, is het voor een leek haast onbegrijpelijke taal. Nogmaals de achterzijde van de loc waarbij nu ook de aansluitingen voor de stoomverwarming (S) en de vacuüm rem (V) zijn aangebracht. Voor de foto is de ketel uitgenomen zodat de ganghandle zichtbaar is. In de kolenbunker links en rechts aan de binnenzijde van het front zijn de koperen leidingen van de vacuümrem en de stoomverwarming voor de rijtuigen zichtbaar. De zwarte connectors op de print zijn van de lantarens op het front. Na een wasbeurt met Vim (of Jif zo U wilt) en na reinigen met technisch alcohol, is de kast van de loc klaar om in de grondverf te worden gezet. Zodra deze grondverf erop zit, is het beurt aan de ruiten in de kopwanden. Op zich niet zo'n spannende gebeurtenis, daar het oppervlak van deze kleine ruiten niet zó groot is. Dan gaan deze ruitjes er weer uit, zodat de loc de definitieve laklaag krijgt en daarmee de groene kleur. Dit is de fase waarin de kast in de primer staat. Op de een of andere manier geeft het de loc meer aanzien, ook al is de verf grijs van kleur... De primer moet nu eerst goed drogen eer de volgende stap van toepassing zal zijn... De volgende fase is met de groene kleur voor de kast aan de buitenzijde en binnen is de onderste helft zwart, de bovenste helft (gebroken wit). Alle nog zichtbare grijze lijnen en onderdelen worden straks zwart van kleur. Alle zaken aan de buitenzijde van de kast zijn nu goed te onderscheiden door het kleurverschil. De loc in de definitieve kleuren. Het locnummer is reeds aangebracht op het front, de andere platen volgen spoedig. Het voorlopige eindresultaat van Betuwsche Stoomtramweg Mij Nr. 10. Na aanraden van een mede-modelbouwer en kenner van deze machines, zal de ketel worden vervangen door een exact gelijkend exemplaar, waarvoor de onderdelen zijn besteld. Zoals eerder vermeld een nieuwe ketel voor de B.S.M. 10, waarvan dit de linkerzijde of de bedienzijde is. Nog niet alle appendages zijn aangebracht, maar herkenbaar zijn de schoorsteen links, de dom in het midden en de zanddom rechts En natuurlijk de rechterzijde. B.S.M. 10 gezien van de bedien of standzijde (aan deze zijde stond de machinist). De ketel is al wel in de loc geplaatst, maar moet nog 'n keer geschilderd worden. Ook moet de ketel nog aan de voetplaat (frame) vastgezet worden en de ruiten in de beide kopwanden plaatsen. Alvast 'n soort van statieportret... Startpagina Naar boven

Bouwverslag van M.B.S. EL 103 D IV Met de bouw van Maas Buurt Spoorweg mij. EL 103 (vaak aangeduid als D IV 'Diesel 4') werd in november 2003 begonnen. Als leidraad werd de tekening van R.T.M. M67 gebruikt, per slot van rekening was het dezelfde motorwagen. ​ De oudere foto's in dit bouwverslag zijn helaas soms van minder scherpe kwaliteit, waarvoor excuses. Op 12 december 2003 is het frame met raamwerk gereed en is er aanvang gemaakt met de houten zijwanden. In de achterste motortruck moeten de tractiemotoren nog worden gemonteerd met de spaakwielen., in de voorste motortruck zijn deze duidelijk zichtbaar. Elk plankje is op elke stijl waar het tegenaan ligt, vastgezet met een 1mm boutje met een 2mm moertje (dit is echt pincetwerk..!) Tussen de motorwagen en tekening ligt op de stapel bakjes de nog nieuwe latjes van 5x1 mm. ​ ​ Op 20 december 2003 zijn we alweer wat verder, zo hangt de eerste deur erin, zij het nog met 1 scharnier en is de voorste kop al bijna gevormd. Onder het frame hangt de luchttank met afsluiter en tegen de houten achterwand een foto van M.B.S. D I in oorlogsuitvoering met Imbert houtgasgenerator en verduisterde koplichten. Dit model was al in 1994 gebouwd in de eerste serie (zie aldaar) en voor verkoop in 1997 terug gebouwd tot R.T.M. M65 - ABPm422. ​ ​ Ruim een week later zijn in het front de koplichten gemonteerd en zijn de luchtleidingen gemonteerd. Ook de houten baanschuivers hangen aan het frame. Dat het soms een rommeltje kon zijn in de werkplaats, zal niemand verbazen... ​ ​ Op nieuwjaarsdag 2004 heeft de andere kant ook z'n baanschuivers en zichtbaar is het accupakket voor de energievoorziening. Het idee hierachter was, dat de verlichting en rookgenerator gevoed zouden worden door deze accu, waarvoor op de schakelkasten in de cabine's controlelampjes zaten. Het opladen van deze accu gebeurde tijdens stilstand door de ingeschakelde railspanning van ongeveer 12 V. Dit systeem is later weer verwijderd, het voldeed niet aan de verwachting... ​ ​ 'n Goed uur later zijn de schuine profielen in het front geplaatst. Dit vergde wel meer werk, de profielen hebben een andere grotere hoek dan de 90° van de standaard profielen. ​ ​ 10 januari 2004: Het eerste van de vier luchtroosters is geplaatst. ​ De bundelbandjes van 5mm breedte werden op lengte geknipt en gestapeld, waarna links en rechts een 2 mm gaatje door alle stripjes heen werd geboord. Tijdens het boren mochten de stripjes onderling niet verschuiven, wat een enkele keer wel gebeurde. Daarna werden twee stukjes 1,5mm² koperdraad in de werktafel gezet en konden de stripje een voor een worden gestapeld met telkens links en rechts een klein ringetje ertussen. Deze ringetjes werden van de achtvormige haakjes geknipt waarvan onder het rooster er enkele liggen naast de losse stripjes. Op deze wijze zijn de vier benodigde roosters samengesteld. ​ ​ 15 januari 2004 Een motortruck in 'exploded view' De nagebootste bladveren waren gemaakt van contacten van een klein relais, het draaistel werd van 1,5mm messing strip gemaakt. Hier zat veel zaag en vijlwerk aan, de motoren zijn van het type Bühler 1928.915 van 12V met een reductie van 171/1, waarbij de onbelaste stroom 265 mA is en belast ongeveer 800 mA. Na aanpassing van de reductie (er is zijn dan 2 van de 4 trappen verwijderd), bleken na enkele testritten de motoren toch iets te zwak en liep de motorwagen bij 12 V ongeveer 25 km/h schaalsnelheid. Bij de eerste rit op de baan van de Grootspoorgroep in Zetten destijds, riep iemand me dat die 'slak' maar van de baan gehaald moest worden. Hij besefte kennelijk niet dat ik dit hoorde en wist genoeg. Thuis had ik nog geen 3 meter spoor en echt gereden heeft de motorwagen niet met deze motortrucks. In 2019 zijn ze uitgewisseld met 2 stuks Hartland Locomotive Works "Interurban" aandrijvingen, die uitstekend voldoen. Hieronder de achterste truck volledig opgebouwd met tractiemotor nr 3 en nr 4. De taatspot is een ringetje wat in scheepsmodelbouw wordt toegepast als patrijspoortje, er past een grotere variant op dat aan de wagenbak zit gemonteerd. 16 januari 2004, de originele foto is helaas verloren gegaan, deze met ingezette tekst beschrijft de vorderingen tot dan. Hierin wordt de lage snelheid ook benoemd... ​ ​ 16 januari 2004, de originele foto is helaas verloren gegaan, deze met ingezette tekst beschrijft de vorderingen tot dan. Op de achtergrond weer de tekening van de M67 met een zelf genomen foto van de stuurstand in de M67 als voorbeeld. ​ ​ 16 januari 2004, de originele foto is helaas verloren gegaan, deze met ingezette tekst beschrijft de vorderingen tot dan. De cabinedeuren zijn nog niet aangebracht en de handrem was niet zoals op de foto als een draaikruk, maar een .op de vloer staande hefboomhendel. ​ ​ 23 januari 2004, Intussen is de motor met generator geïnstalleerd, deze staat er nog steeds in... ​ ​ 3 februari 2004, Het testen van de aanjager met rookgenerator. De rook boven de uitlaat bevestigd een juiste werking. ​ ​ 12 februari 2004, De geschilderde en compleet ingerichte stuurstand. ​ ​ 23 februari 2004, Statiefoto van de voltooide M.B.S. EL 103 D IV, compleet met belettering in nieuwstaat. ​ ​ Dit is de eerste echte en ook enige testrit in 2005 met de originele tractiemotoren. Tijdens deze opname werd gesuggereerd dat de motorwagen te langzaam reed, wat in wezen ook zo was. Op basis van deze bevindingen heeft de motorwagen langere tijd stil gestaan tot 2019. Echt rijden kwam pas na vervanging van de originele motortrucks, op de buitenbaan. ​ ​ Tijdens de grote revisie in april 2019 is het metalen dak vervangen door een houten variant. Beide originele motortrucks zijn gelicht om de tractiemotoren te vervangen door een Amerikaans fabrikaat van NorthWest ShortLine. Deze aandrijvingen zijn oorspronkelijk bedoeld voor schaal 0 (1:32) en bleken na ombouw wederom te zwak. ​ ​ De uiteindelijke bedoeling was om het bovenstaand type aandrijving van NWSL toe te passen en indien deze zouden voldoen, alle modellen ervan te voorzien. Ware het niet dat NWSL dit type niet meer leveren kan. Dit type aandrijving hebben haast alle oudere trams gehad, het wordt dan ook de 'tramophanging' genoemd in vakjargon. Misschien is zelfbouw in de toekomst nog 'n optie, vooralsnog voldoen de HLW 'Interurbans' uitstekend. Om administratieve redenen is M.B.S. EL 103 D IV omgenummerd in M.B.S. EL 102 D V. Technisch waren beide machines aan elkaar gelijk en sinds de terugkomst van de R.T.M. M 67 zouden de D IV en de M 67 een en dezelfde loc moeten zijn. Nu de serie M.B.S. EL 101 - 106 eerder is uitgebreid met de EL 101 en de EL 104 D III, is het een logische stap om de EL 103 om te nummeren naar de EL 102, zodat nu deze serie kan worden getoond in vier verschillende gedaantes. Hierboven de eerste foto op 19 februari 2023, van de EL 102 in de M.B.S. werkplaats, waar de loc ook een lichte weathering heeft ondergaan en hier vol gas staat proef te draaien. Sinds de opheffing van de baan in 's-Hertogenbosch heeft deze loc niet meer gereden... Startpagina Naar boven